Јована Матевска Атанасова: Белегот на сите нешта- Таксономијата на осаменоста
Неочекувано и различно од длабоката и лабава приказна “Јади, моли се, уживај”, “Белегот на сите нешта” е книжевен оброк што целосно ќе ви го засити апетитот. Исткаена со сексуална фрустрација поттикната од жедта за наобразба и интелектуална моќ, продирајќи со лирскиот глас на писателката, “Белегот на сите нешта” е ботанички споменар, кој во паралела со корењата на цвеќињата преку кои Алма развива фанатизам го следи подемот и падот на една семејна лоза во 19 век. Доселеничкото лудило и брзиот напредок, но и несреќата и покрај богатството, се имплементирани патокази низ преплетот од сочувство кон главниот протагонист, Алма, која е поамбивалентна од ден во месец март.
Две различни жени облагородени на свој начин- преубавата Пруденс родена од мајка блудница, а спасена од семејството Витакер, и Алма родена како единствено дете во богата фамилија. Едната убава, другата паметна. Алма е осаменичка која трага по задоволствата на своето тело, истражува по него и во него, како што впрочем ги истражува и растенијата, микроскопски, темелно. Лишена од телесната убавина, без никаков шарм во коцкестото, маскулинизирано тело, таа наоѓа утеха во уката, во издигнувањето над улогите препишани како претплатена индулгенција за жените во нејзиното време. Таа не го крие восхитот од интелектот зад својата криолина, што ја прави потенцијално опасна за машкиот пол. Но тука е и непривлечноста, како природата, онаа истата природа што е зеницата во нејзиното око, да ја создала таква затоа што грдотијата е нејзин обрач, не и’ дозволува да талка по глупав и непотребен хедонизам туку ја држи фокусирана кон главната цел, да си го најде патот до себеси, до удобноста на кожниот мантил што се залепил за нејзиното ткиво. Алма Витакер е мовта, непривлечна, неистражена, досадна, но ги надживува сите останати видови, можеби токму затоа што полето на интерес е вон нејзин фокус. Во градината на животот, таа е незабележлива, повлечена во колонија од копнеж, страв и одбивање.
Дијаметрално на бистрата Алма, Пруденс ја третираат како празноглава, украс од витрина, доволно добра само да фаќа прашина, па и да се опрашува, да служи за восхит и потсмев на буржоазијата која поминува низ вратите на имотот на Витакерови. Таа е како ретка орхидеја застаклена за изложба, за да преживее од денес за утре, да остави семе кое како и неа ќе продолжи да живее во сенката на убавината.
Ова е една широка енциклопедија за почетокот на ерата на женски научници, за светот на ботаниката, таксономијата и биологијата, за зачетокот на гранката на еволуцијата, експлозивноста при создавањето на теоријата за потеклото на видовите.
Поради недостаток на фотоапарати, во вековите пред појавата на првиот фотоапарат, растенијата и сите подвидови се идентификувале преку детализирано цртање што било единствен начин да се каталогизира светот на флората. Значи еден истражувач требало да чита, да забележува, да знае да црта, да се образова, да ги следи билтените за новите откритија, што било особено тегобно со оглед на спорниот начин на комуникација и патувањето на вестите од една до друга точка.
По се’ изгледа, Гилберт се обидува да противречи на психолошките теории, но и на биолошките оформени во мугрите на 19 век, дека сексуалноста е единствениот предуслов што го развива човештвото, напротив, во својот книжевен сентимент таа разгатнува дека размножувањето е, но не мора да биде примарната одлика за опстанок. Сите теории, сите пронајдоци се жртвување на поединци за колективитетот. Некаде речиси пред крајот се растајнува и улогата на жртвата која другите ја одигруваат за нам да ни го поплочат патот кон подобро утре, за воздржувањето и почитта кон луѓето кои ни значат, како што и некои видови се адаптираат во неповолни услови давајќи им простор на останатите да избијат кон морето од зеленило. Растенијата како и луѓето опстојуваат така што се солидаризираат, предводени од ситен набој на инстинкти, тие се вртат полека кон изворот на нивното постоење, сонцето и водата.
Ова е амбициозна книга, не е ракопис кој површно поминува низ дејството, туку Гилберт создава длабински пресек со напречни годови на дрвото, брутализмот на погрешно-правите избори.
Пишува: Јована Матевска Атанасова
