Рецензија од прв читател: Филипа Сара за „Залудно бегство“ од Сигрун Паулсдотир
Исландска сага за пркосливата Сигурлина
Ретко кој нема да може да се пронајде во барем едно делче од судбината на Сигурлина – главната јунакиња во возбудливата скандинавска авантура.
„Залудно бегство“ е историска фикција напишана од перото на Сигрун Паулсдотир која е угледна историчарка. Дејството се случува кон крајот на 19-от век, па така читателите ќе наидат на неколку забавни референци од светската и исландската историја. Сепак, користејќи комични елемент и заплеткано сиже, Сигрун ја пародизира и историјата. Таа поставува клучни историографски прашања – како и кој одлучува што ќе се пренесе во историските книги, колку од тие податоци се веродостојни, чие е сопствеништото на историските артефактите и која им е цената. Со тоа ја размрдува и сликата за општествата со колонизаторско минато, овозможувајќи им на читателите да ги препознаат деталите кои штрчат. Но да не филозофирам и да преминеме на приказната…
Како во секоја добра книга за созревањето, судбината на Сигурлина започнува во нејзиниот роден крај, во овој случај – Исланд. Таму, таа ја преболува смртта на мајка си додека се справува со суровоста на нејзиниот татко Брандур, угледен археолог. Очаен, тој ја држи интелигентната и амбициозна ќерка до себе и ја принудува да извршува нереален број задачи. Па така, кога првпат се запознаваме со Сигурлина, таа е исцрпена, манипулирана и контролирана. Сепак, како во секоја добронапишана херојска авантура, набргу се открива дека младата девојка има поинаква визија за себе.
Всушност, додека работи за Брандур, живеејќи монотоно и навидум безнадежно секојдневие, пркосливата Сигурлина длабоко во себе вешто кова разни планови за бегство. Среќата некогаш ѝ се насмевнува, но за жал тие насмевки често се и иронични. Како да е заробена во еден магичен круг од падови и подеми сè додека еден ден, во рацете не ѝ падне едно необично писмо во кое таа гледа шанса за бегство. Сигурлина не губи ни минута, ги пакува своите драгоцености, краде еден златен артефакт од Брандур и бега со брод кон тогашниот Нов свет – Америка.
Секако, оддалеку тревата е секогаш поубава во туѓиот двор, па штом Сигурлина ќе стапне во Новиот свет, среќата повеќекратно ја одминува, а баксузот ќе ја турне во низа препреки кои полека, но сигурно ја водат до самото дно. Но, и покрај сè, таа за само два месеци успева да ја разниша исландската историја бидејќи ниту еднаш не се откажува од својата главна цел – да биде слободна.
Ако застанеме за секунда и го погледнеме општеството во кое живееме, ќе забележиме многу Сигурлини околу нас. Кога тогаш, секој ќе се најде во слична стиуација бидејќи нејзината авантура е безвременска приказна за храброста и истрајноста на борбениот дух. Судбината често ѝ е проткаена со еден налудничав баксуз, но таа никогаш не заборава на целта, и кога се чини дека целиот свет е струполен врз нејзе, но дури и во моментите кога самата бега од одговорноста и шансите за навидум поубав живот. Чувствата на недоволност и збунетост кај јунакињата дополнително се интензивирани поради две причини – таа има морален компас и е жена. Колку и да е бистра и снаодлива, околината турка кон неморал, а и неретко го сведува целото нејзино битие на нејзиниот род, што за жал во некои ситуации носи и до трагични последици. Затоа, нејзиниот пркос не е само против татко ѝ, туку против целата средина која ја турка на маргините, ѝ го потиснува духот и ѝ ја засенува внатрешната убавина.
Земајќи го сето ова предвид, иако напишан како едноставна авантура, романот воопшто не е еднодимензионален. Тој нуди повеќе капии низ кои може да поминат читателите и да откријат разни тематики; дали судбината, љубовта, семејните динамики, опресијата врз жените или, пак, историографијата. Но, тој е еднакво соодветен и за оние кои сакаат да се опуштат и да уживаат во приказни со добри заплети, без да се втурнат во комплексни толкувања. А да бидеме искрени, не секое дело може да заинтригира толку разновидна група читатели. Изгледа само добрите приказни.
Пишува: Филипа Сара Попова
