Запознавање: Интервју со Дијана Петрова
Раскажи ни нешто повеќе за себе, која е Дијана покрај пишувањето, со што се занимаваш, кое е твоето хоби?
Работам како професорка по македонски јазик и литратура и сум заљубена во својата работа! Секогаш ми било тешко да одлучам што ми е хоби бидејќи времето го поминувам со работите што ги сакам: мојата работа, пишување, читање, грижа за моите цвеќиња (кои ги имам многу!), готвење (обожавам да готвам!), прошетки во природа, време со пријателите. Во мојот живот нема работи што не ги сакам.
- Кои се почетоците на твоето пишување, кога почна да пишуваш? Имаш ли специфична рутина што ја следиш при пишувањето? Дали пишуваш во одреден период од денот?
Една интересна случка што веќе ја имам раскажано некаде: како дете кога ја прочитав „Пајажината на Климентина“ толку многу ми се допадна книгата, што посакав и јас да напишам некоја таква! Уште веднаш си купив една мала тетратка и решив да пишувам. Толку бев под влијание на книгата, што на мојата книга ѝ ставив наслов „Магарето и пајажината“ ха ха, за жал воопшто не се сеќавам дали имаше нешто повеќе од насловот. Не можам да дадам прецизен период кога сум почнала да пишувам. Сега кога се навраќам назад, секогаш нешто сум си пишувала, најчесто било од инспирација од други книги. Посериозен период во пишувањето можам да речам дека почнува кога се запишав на факултет. Пред пишување нова книга секогаш ги исчитувам моите книжевни идоли – Достоевски и Толстој, тие ми се „билдање“ во пишувањето. Кога работам на книга, со пишување почнувам наутро, кога уште не ми се раскинати сите врски со сонот бидејќи во него секогаш има инспирација. Не можам да пишувам навечер.
- Многу автори земаат инспирација од вистински настани од животот или историјата. Дали има некои лични настани кои директно влијаеле на твоето пишување и дали некој лик е базиран на вистинска личност?
Јас верувам дека секој автор прво вметнува нешто од својот живот, иако могу често не е свесен за тоа. Можеби не директно, ама индиректно се присутни секојпат по некои биографски моменти. Пишувањето се состои од мисли и идеи кои потекнуваат од авторт и не е можно тие мисли долго време да стоеле во него, а да не земале нешто лично од него. Отпочеток и јас не бев свесна за тоа, сè додека не ми посочија некои моменти моите пријатели. Имам ликови кои се дел од мојот живот, да.
- Твојот прв роман носи наслов „Бдеењето над себе“. Дали дејството во тој роман влијаеше на подоцнежните твои дела?
Дејството не влијаеше, напротив. Трите мои книги се сосема различни меѓу себе. Не зборувам за содржински, зборувам за стилски и структурно. Но искуството што го стекнав со пишувањето на тој роман ми помогна многу подоцна. Неговото пишување и објавување беше еден процес на созревање и соочување со себеси, со својата издржливост, желби, упорност. Посебно (себе)докажување на тоа дека целите во животот се достигнуваат со дисциплниа, љубов и работа.
- Во рецензијата за „Не правете им сенка на гробовите“, проф. д-р Ангелина Бановиќ-Марковска зборува за „трики реализам“. Дали раскажувањето што го следи овој т.н. подвид на жанрот реализам е нешто ново во македонската литература?
За таквото доживување на расказите може најдобро професорката да ви одговори хаха. Такви раскази, како во „Неправете им сенка на гробовите“ кај нас немам сретнато. Можеби има, но јас не сум наишла на нив. Дефиницијата на професорката совршено опишува за какви раскази станува збор.
- Дали твојата збирка раскази постави некаква основа да напишеш втор роман? Колкаво влијание изврши тоа дело врз твојот стил?
Како што спомнав погоре, трите книги меѓусебно се многу различни. Повеќе би рекла дека ми помагаат во барањето и пронаоѓањето на себеси во некој стил. Уште се барам во пишувањето и експериментирам со моите книги. Верувам и следната ќе биде многу поразлична од претходните. Во различен период од животот човек има различен поглед и пристап кон работите и мислам дека тоа влијае најмногу на пишувањето.
- Твојот роман „Излегувањето од сенка“ обработува тема која ја засегнува македонската историја на книжевно-просветен план. Колку време истражуваше за романот, каков беше процесот на пишување?
Процесот на истражување траеше повеќе од една година со сигурност, но колку точно, не знам. Беше тешко да се пишува за историски лик, за кој има многу малку податоци, а важно ми беше да му се даде значење и на историскиот лик, не да постои само како книжевен. Уживав во работењето на таа книга! Толку многу работи научив додека копав низ минатото, толку интересни ликови сретнав. Авторот книгите ги пишува за читателите, секако. Но сметам дека е голем успех и кога ќе напишеш книга за себеси, за сопствен мерак. Таа книга ми беше токму тоа, посебно разговорите и дискусиите кои ги ги имав за неа по нејзиното излегување.
- Зошто е насловот „Излегување од сенка“. Дали во насловот се крие поголема порака, којашто се пренесува покрај дејството во романот?
Пораката во насловот е да им се одаде почит на сите жени кои дале придонес во македонската книжевност и култура. А почит ќе им се даде ако се направат истражувања, посебно за 19 век и ако нивните имиња и заслуги исто така влезат во македонската историја. Да не стојат само како болникав спомен, скриен во сенката на историјата.
- Како авторка, што те инспирира и мотивира, особено кога имаш пишувачка блокада (и дали воопшто имаш таква блокада)?
Не само што имам пишувачка блокада некогаш, имам и читачка. Пишувачката ја победувам со читање, а читачката со одмор во природа. Ме инспирираат читањето и луѓето и нивните однесувања, нивните постапки, нивниот внатрешен свет согледам преку постапките. Претпоставувам дека ме мотиввира тоа да сменам нешто со моите книги, да посочам нешто, нешто што е незабележително, да му дадам форма.
- Што претпочиташ повеќе, Kindle или печатена книга?
Секогаш печатена!
- Кои се твоите омилени автори и книги? Која книга мислиш дека секој би требало да ја прочита?
Имам многу, навистина многу автори кои ги сакам. Освен тие што ги спомнав погоре (Достоевски и Толстој) Томас Ман го обожавам, Кафка, Ками, Хемигвеј, Арундати Рој, Тони Морисон, Светлана Алексеевич, Олга Токарчук… уф, навистина многу. Може полесно е да издвојам кои помалку ги сакам. Книга која би сакала секој да ја прочита е „Волшебниот рид“ од Томас Ман. Генијална книга за времето, минливоста, животот…
- Како се смени како авторка по објавувањето на „Излегувањето од сенка“?
Ми отвори нови перспективи и ми даде нови идеи за пишување. Секој автор по секоја следна книга станува позрел. И како човек и како автор.
- Колку читателските групи имаат влијание на односот на авторот со читателите?
Читателските групи се на некој начин мост кој ги поврзува двете страни. И двете подеднакво важни. Убаво е да сретнеш комантар за некоја твоја книга низ групите, убаво е да си позборуваш со твоите читатели.
- Дали би сакала твоите книги да бидат екранизирани? Дали си добила понуда за тоа?
„Не правете им сенка на гробовите“ не би сакала да се екранзира хаха. Јас не би ја гледала. „Излегувањето од сенка“ милсам дека би била интересна серија или филм.
- Би сакала ли твоите книги да бидат преведени на англиски или на друг странски јазик? Дали се случува нешто околу тоа прашање?
Секој автор сака неговите книги да бидат преведени, нормално. До крајот на годината на шведски јазик треба да излезе романот „Излегувањето од сенка“ и тоа ми значи многу.
- Што можеме да очекуваме во иднина од тебе? Можеби нова збирка раскази или, пак, жанр кој за тебе би бил предизвик?
Збирка раскази не. Работам на нешто ново што мислам дека ќе биде многу поразлично од претходните. Ќе видиме на крај што ќе излезе бидејќи во пишувањето (барем мене) никојпат не излегува како што на почеток сум намислила. Книгата си има своја судбина и нејзиниот создавач не секогаш може да интервенира во тоа како ќе се развиваат работите. Тие сами си се местат по некој логички след. Тоа е најубавото во пишувањето, да си се изненадиш и себеси.
