Рецензија од прв читател: Александар за „Избрани раскази“ од Антон П. Чехов
Ако во популарната култура или во сеирџиско-забавните муабети се среќаваат прашања од типот на „Кој е појак: Чак Норис или Брус Ли?“ или „Кој е појак: Бетмен или Супермен?“ и ако посакаме да поставиме слично прашање од светот на литературата, тогаш природно се наметнува прашањето, „Кој е појак: Толстој или Достоевски?“ Токму тоа прашање обично се наметнува кога поширокото читателство мисли на руските класици. Најчесто тоа се имињата што веднаш паѓаат на ум и од кои треба да се бира кој е „појак“, а со тоа веројатно и кој е број еден. Но, за мене лично, таквиот избор е ирелевантен затоа што има писател што е „појак“ и од двајцата: Антон Павлович Чехов. Дури и да ја оставиме настрана желбата за палава провокација од моја страна и пустата потреба луѓето и нештата да ги рангираме, дури и покрај личните преференци и книжевниот сензибилитет, сепак останува дека Чехов е голем писател што често неправедно е во сенка на други големи имиња од руската литераура. Да, Достоевски е големиот психолог и познавач на човековата душа, да, Толстој е големиот социолог со неговите грандиозни историски прикази, да, Гогољ е големиот гениј на комичното, да, Тургењев е големиот естет, но токму Чехов со својата непретенциозност, со неговото одбивање да нуди одговори или некаква морална визија, е најблизок до животот каков што го чувствуваме. Во едно писмо до неговиот пријател Суворин, кој го притискал да биде подециден и појасен во неговите писателски ставови, Чехов пишува: „Мешаш два концепти, решението на проблемот и неговото точно претставување. Само второто му е должност на уметникот.“ Чехов е писател на обичното. Всушност, неговата работа како лекар му овозможила како никој од претходно споменатите писатели да се сретне со секакви луѓе и да ги види нивните доблести, но и нивната најдлабока беда. Кај Чехов нема хистерија, нема грандиозност, тој ја разбрал баналноста на животот и кај него најчесто ликовите се во позиција на речиси несвесна и суптилна поставеност едни наспроти други.
Чехов не само што ги револуционизирал драмата и театарот и оставил траен белег туку е сметан и за „татко на краткиот расказ“. Во неговото богато творештво има голем број раскази од само неколку страници, но и доволен број раскази што се на граница да бидат наречени новели. Во овој нов избор раскази е направен одличен избор од пет негови дела кои се од различни творечки периоди. Збирката ги содржи краткиот расказ „Шега“, подолгите раскази (новели) „Степа“, „Двобој“ и „Павилјон број 6“ и еден од неговите најдобри раскази „Човек во футрола“. Излегувањето на овој нов избор раскази во издание на Антолог и во нов превод од Ѓорѓи Крстевски претставува вистински настан. Сега човек може да влезе во книжарница и да си го купи најдоброто од руската и светска литература без да го препратат во некоја антикварница или нечија стара домашна библиотека. Затоа, читајте ги Толстој и Достоевски, но читајте го и „најголемиот“, Антон Павлович Чехов.
Пишува: Александар Маџаровски
