„Часовничарот“ – приказ на немирната совест преку немирницата

 

 

„Смртта е питома, а ти се плашиш од неа како од чудовиште што ќе ти го откине месото од коските. Се случува онака како што се случува секоја вечер кога ќе го стиснеш прекинувачот и ќе го изгасиш светлото, но луѓето сакаат да си мислат дека е смртта нешто спектакуларно, нешто посебно. Попосебно од целиот нивен живот! Во мракот сите сме еднакви. Воопшто не се гледаме. Како може да биде посебно нешто што ги затекнува сите луѓе на овој свет? Посебен е шафранот. И платината. Рогот на носорогот. Сè друго е обично и едноставно.“

На овој начин хрватската авторка Михаела Гашпар го прикажува неизбежниот крај во својот роман „Часовничарот“. Но ова не е роман за животот и смртта, ова е роман за немирната совест и болните семејни односи. Потресен, мудар, поетичен.

„Во речникот на Лексикографскиот завод ја нема кованицата ’немирница‘, ниту како дел од механизмот на механички часовник ниту како име за немирна женска личност. ’Немирница‘ нема ни во Хрватскиот енциклопедиски речник на Нови либер; немирна личност може да биде само немирен човек, немирно дете и немирна жена. Жената по име е Мирна, а по карактер немирна; не и Немирница. Но спротивно на фантазијата е насловот Немирница да се чита само како назив на некакво делче од механизмот на часовникот. Во насловот како да се чувствува и присуството на самата авторка: присуството на личната и биографската димензија на тема семејство што се провлекува низ сите книги на Михаела Гашпар; тие раце, прсти што немирно скокаат по тастатурата“, пишува во рецензијата кон книгата хрватскиот уметник Драган Јурак.

Имено, оригиналниот наслов на оваа книга што наскоро излегува во издание на „Антолог“ е „Nemirnica“, но преведувачката во договор со авторката се одлучи називот на македонското издание да биде „Часовничарот“.

Совеста на часовничарот Јосип Мајдак, главниот лик, е онаа што немирно бдее будна во ноќта и веќе никогаш нема да заспие. Ќе му ги довлечка в постела сите оние на кои тој одамна заборавил: покојници, живи и оние за кои не се знае. Тоа е еден круг од околности – замка во која паѓаме уште при раѓањето.

Ако читателот му суди на часовничарот, можеби ќе си суди и себеси. Добра ноќ, совест!