Ангела Лозановска за „Бели ноќи“ од Ф. М. Достоевски

„Бели ноќи“ е од оние приказни за кои малку е да кажам дека ја допираат душата. Малку е да кажам дека, во едвај 60 страници, Достоевски стигнува до најзаборавените парчиња од душата или до оние за кои воопшто не знаеме дека ги имаме. Малку е да кажам дека оди до сржта, до најдолу, до најдлабоко, до онаму каде сепак наѕира и надеж и копнеж и добрина, до онаму каде сепак не ‘рти гнев, до онаму каде сѐ е пепел, но, сепак, ако дувнеш ќе пламне љубов. А за повеќе не знам да кажам.

„Боже мој! Цел миг блаженство! Зар тоа е малку, па макар и за цел еден човечки живот?…“
Ова е една од најубавите љубовни приказни кои ги имам прочитано. И, извинете ме, ама ве презирам сите кои читате романси, а не сте прочитале ништо од Достоевски. Никаде на друго место нема да најдете приказна за ваква љубов, никаде во друга книга нема да откопате приказна раскажана на ваков начин, толку длабоко, филозофски, (и пак ќе кажам) единствено само како што тој умее да ја раскаже.

„Еве сега и мене ми течат солзи, Настењка. Нека течат, тие никому не му пречат. Ќе се исушат тие, Настењка.“
Истовремено е и прекрасна и ужасно тажна. Слатка и блага како мед, шеќер, овошка или што и да е најслатко на светот, а сепак толку многу лути на душата што ја затнува секоја солза, горчи.
Горчи дури повеќе од пелин. Повеќе од препечено кафе кое ја носи тежината на утрата кои никогаш не осамнуваат и на утрата кои засекогаш се осамени.

Ова е приказна за невозвратената љубов и за тоа колку е спремен човека да се жртвува за среќата на другите. Кога сѐ е луто наоколу и кога едвај се живее така, Достоевски уште еднаш потврдува дека убавината ќе го спаси светот и дека ќе воскресне погребаното убаво време или ако го немало, ќе се роди. И ниту се опишува, ниту се раскажува, само се доживува. Совршена.
Бели се ноќите, Настењка, утрото е темно.
Најголема препорака.