Големата фабрика за зборови – „Вредноста на зборовите“

Големата фабрика за зборови – „Вредноста на зборовите“

*Ањес Де Лестрад

 

За детето зборот е (еден) свет, во него ја наоѓа и правдата и силата, но и очајот и поразот

 

Во време кога на децата им е достапно сè, идејата да се напише ваква сликовница е благородна. Децата навикнале да ги слушаат возрасните „Не ја купуваме играчката, скапа е“, но сигурно никогаш не слушнале колку скап, па и скапоцен може да биде еден збор. Затоа што иако децата секојдневно се расфрлуваат со стотици зборови, такви што навредуваат и такви што радуваат, има неколку кои можат да се кажат само на одредени личности и се единствени, како мајка и татко. Ниту децата ниту возрасните не сфаќаат колку денес зборовите вредат. 

Покрај прекрасните илустрации што задржуваат внимание со темните тонови, нацртани така за да ја доловат агоничната и сива атмосфера во свет во кој зборовите се купуваат (а инаку знаеме, зборовите го бојат секојдневието) оттаму и тргуваат со опкружувањето, оваа литература за најмалите ја носи најсилната порака, каква, јас лично, не сум извлекла уште од „Леле, ми се скрши срцето“.

Сликовницата е поетична, апстрактна, а сепак напишана толку невино за да биде разбрана од секој што ќе се изгуби помеѓу нејзините страници. По читањето останува емотивен ефект, непишан рецепт што мора и треба да биде оставен како аманет на идните генерации за соодносот на добрината и на храброста.

Филеас е дете кое расте во свет во кој тишината е бесплатна, но зборовите се купуваат. Фабриката произведува зборови, сепак немаат сите пари да ги купат, да ги голтнат, па да ги кажат.

Долго време собира зборови кои ги наоѓа во ѓубрето или ги лови во воздухот за да ѝ каже на Сибил дека ја сака, но сè што уловил се безначајни поими како стол, прав и цреша. Пред да успее да ги изговори дури и тие три, гледа дека Оскар бил побрз, богатото дете што не штеди на зборови ѝ изјавува љубов на Сибил. И покрај тоа што е разочаран, Филеас се охрабрува, па решително застанува пред Сибил. Пораката не била во зборовите, туку во тоа како се кажани, дали ги мислел и почувствувал пред да ги изговори. И иако Сибил нема зборови, таа зборува поинаку, преку срцето, своето детско и наивно, чисто срце што умее да замени цел речник. А што е погласно од поглед или прегратка? Кому му требаат зборови кога постои бакнеж? 

Игра 1

Цртеж со зборови

Претпоставувам дека сте се сретнале со цртежи на кои се назначени бројки што служат да го насочат играчот точно да ги поврзе и така да добие определена контура. Сега ги заменуваме бројките со зборови и градиме голема, голема фабрика. 

Преку оваа игра ќе му ја докажете на вашето дете силата на зборот – зборот не е само нешто што престанува да постои откако ќе се каже и набрзо исчезнува во воздухот, напротив дека зборот има моќ да изгради, да создаде слика, така што таквата слика може некого доживотно да го прогонува, особено ако е лоша или погрешно претставена. Сетете се само на некој немил настан од вашето детство, ден кога сте биле поразени од нечија навреда, па попатно раскажете ја на вашето дете, да послужи како кратка поука пред да се впуштите во играта.

Детето ќе научи дека зборот создава линии, и ѕидови, бариери, но отвора и прозорци, има повеќе димензии отколку си замислило, дека тој е математичко средство, зборот е прецизен, но и формула за успех.

Нацртајте фабрика користејќи зборови со слично значење на збор кој ќе го одберете. Обидете се да го проширите речникот на вашето дете, со зборови кои веќе постојат таму, но ете, не дошло времето да ги усвои. Секако дека детето не треба да се преоптоварува со поголема тежина од таа што неговата когниција може да ја издржи, но добро е да се уфрлат некои меѓупредметни релации за кои детето можеби не знаело дека се блиски една на друга.

На пример слобода, мир, леснотија, 

*Некои зборови можете да ги нагласите, преку зголемување или задебелување.

 

Игра 2

Авионот слетал 

Со помош на лист хартија направете оригами-авион. Фрлете го хартиениот авион и каде што ќе падне во просторијата, детето, а и возрасниот, мора да асоцираат пет предмети кои се наоѓаат околу местото на слетување. Поголемите деца може да вклучат и придавки во асоцијациите за подобро да ги опишат предметите. Играта е забавна и во природа, на таков начин детето ќе учи за видовите цвеќе на пример, но истовремено е и физички активно, значи рамномерно ја троши и менталната и телесната енергија. Одличен energyzer за расонување и отпочнување на викендот.

Со поврзување на мисловната брзина, когницијата и учењето се добива едукативна мерка за ментална сила поддржана од самата волја на детето. 

Игра 3

Нема лоши зборови

Емпатијата не е нешто што се учи механички, како на пример текст на песна. Таа доаѓа природно, само доколку се негува правилно уште од мала возраст. Децата не можеме да ги одлепиме или целосно оградиме од лошите (нус) појави во општеството, но затоа можеме да ги насочиме кон подобрување на животниот квалитет, така што најпрво ќе посветиме внимание на речникот што секојдневно ќе го користат. Докажано е дека речникот е „појадок“ за мислите.

Науката докажала дека детето на шест години во просек знае околу 2500 зборови за експресија, и уште 20 000 кои се усвоени рецептивно.

Како нивните мали мозочиња ќе ја обработуваат информацијата, ќе ја обликуваат во збор, влијае од поттикот на примарното семејство, а тука секако најголема улога играат родителите. Кога ќе забележите дека влијанието на речникот на вашето дете се изменил (под дејство на дружење со врсниците) обидете се суптилно и преку игра да укажете на неправилностите. Детето знае да биде особено одбранбено кон родителот, па затоа директното обраќање го толкува како напад, но предочувањето на негова територија секогаш вродува плод. 

Обидете се да им дадете на негативните зборови убави завршници, барајќи слични зборови со не толку „застрашувачки“ контекст. 

На пример: 

Нема лоши деца, има немирни деца. 

Нема грда храна, има здрава храна.

Нема досадно милениче, има верно милениче.

Нема глупава игра, има умствена игра.

Игра 4

„Брза географија“ со сетилата 

Фината моторика се развива преку допирот, меѓутоа не ги исклучува визуелното поле и релацијата око-рака. Така, во развојот на детето сеприсутни се и останатите сетила кои ја градат сликата за светот наоколу. Бидејќи сетилата се есенција за осознавање на природата, тие се механизам за совладување на љубопитноста, па така детето нема да е љубопитно откако ќе ја испита играчката во својата рака.

Искористете ги сетилата за брза асоцијација

Напиши една боја, текстура, звук, вкус и мирис

На пример, на буквата Б

Бела боја, боцкаво, бучно, благо, багрем

*Играта е идеална за примена кај деца над 8 години.

Игра 5 

Потеклото на зборовите

Никој не успеал да го следи точното потекло на зборовите во еден јазик, затоа што често тие имаат влијание од соседните, јазикот брзо се развива. Но баш во периодот кога детската љубопитност се искажува преку прашалното „зошто“, децата поставуваат, се чини, прашања невозможни да бидат одговорени.

Заситете ја детската љубопитност, така што ќе бидете креативни. Размрдајте ја вашата лингвистичка интелигенција и пренесете ја љубовта, но и остроумното размислување на вашето дете.

Зошто се вика дух? Затоа што е невидлив како воздух.

Зошто се вика надвор? Бидејќи е На Двор.

Зошто се вика родител? Затоа што родителот те родил.

Вклучувајќи се во забавните активности на вашето дете, фидбекот е обостран, ќе се зачудите колку креативни идеи ќе протечат низ вас додека сте учител. Па затоа дозволете му и на детето да влезе во улогата на учител, тоа да ги постави прашањата на кои вие ќе се обидете да дадете што попрецизен одговор.

Игра 6 

Кој е најскапиот збор на светот?

Оваа игра е нешто помеѓу проективна техника и вежба за разбирање на градивото. Се поттикнува апстрактното размислување и се согледуваат релациите и перцепциите на детето кон поимањето на материјалното и нематеријалното.

Кажете му на детето да го изговори најскапиот збор, прашајте го зошто тој е толку скап и кому би го упатил пред магијата да се истроши. 

 

Пишува: Јована Матевска-Атанасова