Рецензија од прв читател: Фросина за „За последен пат“ од Гиљермо Мартинес
ЗА СОВРШЕНИОТ ЧИТАТЕЛ И ОБИДОТ ДА СЕ ПРЕПОЗНАЕ ТОА
Гиљермо Мартинес е веќе добро познат на нашата читателска публика – во издавачката куќа „Антолог“ се објавени неговите романи „Оксфордски убиства“, „Бавната смрт на Лусијана Б.“, „За Родерер“, „Жената на маестрото“, а читателите имаа и можност во живо да го запознаат во 2016 година, на Саемот за книга. Неговиот роман „За последен пат“ (Антолог, 2023) е најновата можност на македонската публика да заплови во извонредно богатиот свет кој го создава овој светски познат писател.
Како и досега, приказната е структурирана како делкање уметнички производ од дрво, трпеливо, математички прецизно, со онолку елементи колку што се неопходни за да се создаде еден свет во кој ништо не е вишок, но и ништо не недостасува. Во преносна смисла, тоа би го преформулирале во прашањето: дали постои совршен ракопис? И дали постои совршен читател, критичар? Оној што може да го види тоа што писателот суптилно го покажува затскриено зад завесата од настани и ликови кои парадираат со своите проблеми, неизвесности и радости? И не се работи за скриена порака, ниту, пак, нешто што може да се сведе во некаква формула – напротив, тоа е чувство, тоа е недвосмислено препознавање, тоа е суштина. И на читањето и на пишувањето.
Токму во една таква мисија, низ сплетот на околностите, ќе биде пуштен Мерт, главниот лик во овој роман кој е математичар, тениски тренер, но и книжевен критичар од ретка сорта – од оние кои ја пишуваат вистината и само вистината, отпорни на секакви ласкања, трки кон награди, разни придобивки и сѐ останато што доаѓа со присуството во една таква книжевна сцена. Симболично, писателот именуван како А кој го пишува романот „За последен пат“, инаку негов последен роман, е пред умирање и не сака да замине од овој свет со сознанието дека ниту еден читател, ниту еден критичар во ниту еден негов роман не успеал досега да го види, да го препознае тоа. Дали Мерт ќе успее во оваа мисија? И дали воопшто постои совршен читател и роман? Ова се главните прашања кои ќе ни провејуваат во овој роман проследени од низа други, поврзани со убавината и страста, вистината и прогонот, дивата пргава младост наспрема искуството и сензуалноста на поодминатите години, пишувањето и смртта итн.
Ова е уште еден од низата романи на Мартинес кој нѐ поведува во брзо, возбудливо, на моменти мистериозно патување кое мора што поскоро да го завршиме затоа што ништо поважно во моментот и нема – чувството на сатисфакција од заокружувањето на светот исполнет со загатки, разни проблеми и можни решенија е само уште една придобивка од романот „За последен пат“.
Пишува: Фросина Пармаковска
