Рецензија од прв читател: Јована за „Август“ од Рубен Фонсека
„Август“- Малигнитетот на државните служби
Пред да се појави политиката, човекот ја измислил измамата и стравопочитта. Едната за да владее долго, а другата за да владее мирнo.
„Август“ е политички трилер со интриги, сплетки и забошотувања каков не сте прочитале досега, базиран на вистински ликови и настани од неодамнешната историја на Бразил, а верувам дека ќе пронајдете преголеми сличности и со нашиот балкански систем на власт и превласт, на единствениот начин на преживување во волчјата дупка, пливање во матните води во насока на струјата без разлика колку е таа смртоносна.
По обидот за атентат на петти август 1954, на противникот на Варгас, новинарот Карлос Ласерда, во кој загинува неговиот телохранител, мајорот Вас, Бразил е разбрануван од спротивставени сили, тие кои се борат да го симнат актуелниот претседател од власт, и тие што по секоја цена (у-цена) ќе останат покрај него. Претседателот Варгас и во екот на претходното владеење од 1930 до 1945 бил познат по својата суровост, и поврзан со најмалку пет ликвидации на негови неистомисленици од високите општествени слоеви.
Додека многумина, различен спектар на луѓе, од платени убијци до сенатори, заговараат како да ги поправат своите угледи пред јавноста, Бразил доживува политичка ренесанса и се заканува дека наскоро ќе ги покаже своите вистински заби под импланти подметнати од долгогодишната хегемонија. Многу ножеви во грб, маски, надувани суети, перверзни архетипови и јунгови сенки, ќе бидат пречките кои инспекторот Матос ќе мора самостојно да ги прескокне. Ќе успее ли еден човек против гарда наоружана со мотиви од највисок ранг, сопственото влијание и самоактуелизација, со ветената моќ или унапредување? Ќе успее ли просечен инспектор против целата држава?
Во меѓувреме се случува уште едно убиство, на индустријалец, моќникот Пауло Гомес Агијар, кое не е во фокусот на јавноста, како обидот за атентат, но само ја дозаплеткува истрагата и го зголемува бројот на луѓе кои сакаат да го егзекутираат инспекторот Матос.
Импичмент на претседателот, настраноста на сенаторот, неказнетите злодела на платениците-криминалци, предавство на колегите во кои се верува и љубовта на една проститутка, Рубен Фонсека ги собрал во линијата на множество сите гнили девијации на човекот, создавајќи движечка патологија, па дури и пародија на системи на уредување, кои толку добро и реално опстојуваат во Парламентот, на седниците, на митинзите, на вестите наспроти немоќта на народот да ги дератизира ваквите глодачи и да си обезбеди подолг и подобар квалитет на живот.
Фонсека не заборава да го потсети читателот дека во ужасно корумпиран свет постои малцинство кое не се поткупува. Но тие луѓе најчесто се неповратно оштетени, пречесто талог, како ликот на инспекторот Матос, хаотичен, недопадлив, непримерен, а сепак чист, во непрекината трка со законите на улицата и законите напишани да бидат скршени, почитувани само од работничкиот сталеж. Матос е искупен грешник, со никаков живот зад својата кревкост, но острина во професионалното остварување, ги засекува скапаните делови на општеството.
Ова не е трилер препуштен исклучиво на фантазијата на авторот, туку е итро осмислен, вклучува и вистински настани од политичката сцена, занимавајќи се околу Жетулио Варгас, претседател на Бразил во два наврати, од кои едниот во 1954 е и дејството на романот, а токму таа година Варгас си го одзема животот, како последица на карамболот настани кои претходеле, а се стожер во ракописот.
Книга за политичката хипокризија во Бразил, за корупција и криминал во високите владини редови, за организираниот криминал што се случува пред очите на широките маси и секогаш минува неказнето. Фонсека се обидел да разглоби и разголи една пирамида на зависност, на сите служители и спасители на народот, во своите улоги на необележано зло. Мрежата на криминал вообичаено има насока на движење од врвот кон подножјето и тоа жртвување за поединечното добро секогаш застанува како тркало на среќата на поле кое само ја продлабочува зависноста од следни обиди, а играчот е измамен од самиот старт.
Помеѓу редовите на овој несекојдневен трилер се појавува и мрежата на бишо, која е нелегална лотарија (коцкање) на бразилските улици, преку обложување на слики од животни, а делумно е дел од системот во распад, кој таа 1954 година ги преиспитал мукавите темели на бразилското право. Со оваа игра раководат менаџерите, односно банкари, кои се впрочем регионални мафијаши, нешто како „кумовите“ на италијанските мафии, и често се пресметувале меѓусебе за преграб на поголема територија над која ќе се развластат. Интересен факт е што играта ја основал баронот Жоао Батиста Виана Драмонд, кој е и основач на зоолошката градина во Рио де Жанеиро. Започнала како наивно откривање на идентитетот на животното зад завесата и наскоро прераснала во нелегален, но културен феномен закрпен за идентитетот на бразилските улици.
Синдромот на овие фонсекови општества е таков што не го бара виновникот и намерата за тој да го лизне чкорчето низ шмирглата од која ќе се запали целиот ќибрит, туку кое чкорче го преживеало пламенот. Преживеаните, освестените, се тие кои народот ги препознава како непријатели, додека вистината е сурова и бездруго поинаква, зад намонтираната сценографија, пријатна за око, се кријат гнили штици во исчекување на следната жртва.
Пишува: Јована Матевска Атанасова
