Совршенството е темпирана бомба

 

 

„Совршената дадилка“ на Лејла Слимани, објавена Со поддршка на програмата Креативна Европа на Европската Унија.

 

Совршенството е тенок слој, топено чоколадо кое се обликува според внатрешноста. Слимани уредно го дисецира современото, помодарско „нуклеарно“ западно-европско семејство кое го поседува најсовршениот „уред“, некогаш познат за домаќинството – дадилката. Иглично навлегува во сржта на ликовите, ги дроби и ги гради, од јагленот на своите зборови. Неретка психологија на татко и мајка, чии улоги на заколнати воркохолици и новопечени родители наоѓаат еден пресек, жена што ќе им ги чува децата. Книгите во кои се начнува една анатомија на пластичноста и едновремено бронхоскопски се продира до нивно расчленување секогаш ги бранувале читателските маси и внимание.

Секако, критиката како жанр не е дефинирана само како негативна. Честопати, колку повеќе мислењата се поделени, е знак дека писателот успеал во својата мисија, да поттикне прашања и ставови, да разгори дискусии за делото, кое во секој случај не останало незабележано. Претставен е еден одличен меланхоличен каратер, не само на лик, туку меланхолија на книга. Со секоја страница се доближуваме и го осознаваме, ова тмурно расположение, кое и покрај неколкуте воздигнати синапси (одморот, колибата), ни ги буди морниците и ни ги постројува, држејќи нѐ на штрек, будни и мамурни, во исчекување на некакво распетие. Меланхолична е и жената, таа која живее за интересот на другите, непогрешна само кога треба да се покори, со живот живеен под едно име, а друго тело. Без криминоген фактор, но со алвеола на филувана подлога за психолошки распад. Запрашајте се, барем, колку долго змијата живее во првата престилка и ќе ви стане јасно. Сѐ натприродно наметнато, телото учи брзо да го отфрла. Ларвите-коконата, луѓето-супер егото. Оној морален судија, кој секогаш нѐ чека со совест и грижа на совест, со едно навидум безопасно ноже за отварање пликови, кое намерено над точната артерија станува ладно оружје.

Дали разум се губи поради притисокот да се стигне до оној ариевски кластер-совршен изглед, вредни дланки, бистар ум, школско управување со нагоните и вегетаријанска аура? Може ли човек да биде сите овие ликови одеднаш? Или можеби со раѓањето ги носиме половичните шанси да го изгубиме уште пред да сме свесни за неговото постоење? Грд вроден белег, боја на кожа, состојба на колективно наследство? Не сме ли жигосани за отпадок уште со првиот плач? И нели е тој плач, плач дека едно совршено, неизвалкано суштество доаѓа на свет, кој неминовно ќе го расипе?

Темната страна, душевниот близнак кој сите го носиме, со него се раѓаме, но не сме го озакониле. Јунговата сенка која нагнува кон Фројдовиот танатос, перверзната желба, врежана, жигосана, таксана за смрт. Слимани одлично ги крои границите на една млада мајка, која од еманципирана жена се соочува со заточеништво во домаќинството. Нејзините недоволно искалкулирани одлуки во однос на мајчинството брзо ја прават непресметлива личност скриена во телото со пропорции, дропки и равенства. Се раѓаат постпартални прашања и стравови, тмурни мисли и бизарни планови, кои на крај ќе резултираат со апстиненција, нејзино бегство од таа реалност на Степфордска сопруга, оживеана во Парискиот десетти арондисман.

Целосната трансформација на досега познатото, авторката, може да се каже, го има споредено со агностична клиничка слика, на живот кој некогаш постоел, а пациентката, мајка во случајов, сѐ уште го чувствува неговото присуство, иако го изгубила. И така губи килограми самодоверба, сѐ додека не најде конечно решение за да го имунизира монополното деноноќие. Но мајка е, ѝ се нагиздува чувството на вина, зашто ги остава децата и се обидува отсуството да им го компензира , така што им нуди свој сурогат, дури и подобра верзија од она што таа никогаш била или некогаш ќе биде.

Некаде низ страниците, ги обуваме и чевлите на Пол. Неговите надежи и соништа ни горат пети, неговата мисловна миграција на сивоматериски ѓонови, студените мисли кои извираат и го бараат назад слободоумието, безгрижно испиените и згмечени лименки пиво. Бараат начин да ја скршат протезата наметната како понатамошно доживотно помагало на неговото секојдневие. Протезата дека е неопходен за некого, за тие три зависни варијабли да може да чекорат, да дишат, да опстојат… Децата, убавата Мила и милиот Адам се растргнати помеѓу семејството и новиот член, за кого допрва се приврзуваат и како болви ги цицаат сите информации на таа мајка, што мириса на боженствена чистотија, на талк и испрана постелнина, но не мириса на нивната мајка. Приврзаноста која ја носат кон неа како да се доенчиња, како да ѝ го пијат млекото, нектарот на симетричната душевина…

И секако, дадилката која треба да пополни место како да е последниот број на лото ливче, да пополни време, позиција и емоции, да биде тампон зона, изолација и придушувач на криковите кои расштиманиот квартет ги извикува. Нејзиното приврзување кон тој генетски синџир, неспособноста да ги раздвои професијата од приватниот живот… Потребата која од нејзе се јавува во семејството и прераснува во амандман, негово дополнување како врвна самоактуелизациска вредност. Неуспехот наталожен врз воспитувањето на сопственото дете наспроти успехот на туѓите чеда, кои како последна семка живот, ги одгледува на дланка. Сѐ додека на таа зависност и потреба која семејството ја прикажува кон нејзе не се наѕре крајот. Тогаш кристалната ваза се крши, под притисок од шестцифрени Паскали, при што парчињата летаат смртоносно и прераснуваат во шрапнели. Отвораат рани кои не може да се санираат.И балонот пука, ако во него влезе воздух кој физичкиот капацитет не може да го додржи.

А совршенството е само тоа. Скапа шминка која се растопува, темпирана бомба, закочен ороз на воздушна пушка со која кога човек пука одблизу станува разорна. Останува една нечистотија, отпечатена како дамка, која води кон последното бањање. И тогаш… Нема погрешно свртување. Нема споредна уличка, останува само убавата зграда „Отвил“ во десеттиот арондисман, за која соседите и минувачите долго ќе прераскажуваат со подотворени усни и ќе покажуваат со прст кон петтиот кат, обидувајќи се на секој начин да ја покријат горчината која ќе им прелева низ сознанието „Среќа што тоа не бевме ние“.

 

Јована Матевска Атанасова

 

Јована Матевска Атанасова, родена е на 16 јуни 1991 година, во Битола. Од мали нозе се вљубила во пишаниот збор, двонасочно, и како писател и како читател. Својот дебитантски чекор, пред сериозните излети по државните конкурси го направила благодарение на блогот „Мемоарите на зеленооката“. Учествувала на регионални и меѓународни конкурси и добила повеќе награди, меѓу кои најзначајни се наградите во 2015 и 2016 година, на реномираниот и традиционален конкурс за краток расказ кој го распишува весникот „Нова Македонија“ за насловите „Двете дланки“ и „Нештовина“.

Во 2016 година го издава својот прв роман „Тамбовските снегови“, инспириран од нејзината посета во Русија, опшиен со сензитивна психолошка проблематика, драма со елементи на молскавичен, меко обвиен трилер. „Писмата во библиотеката“ е нејзиниот втор роман, издаден само во електронска форма кој се закитува со награда на конкурсот за поддршка на млади талентирани автори на фондацијата „Македоника“ и УНЕСКО. Овој роман обработува тема која ќе ги заскокотка читателските апетити на читачката публика и ќе ве натера да посакате да се вратите во тинејџерските години. По професија е дипломиран психолог. Професијата само подобро го надоградила она што сака да го имплементира во градење на симетрични ликови во своите дела и излагања. Продолжува да твори и не престанува да пишува. „Пишувањето е аманет од мојот дедо.“ Пишува приказни за деца и се надева дека нејзините неиздадени романи ќе излезат од заточеништвото во фиока. Во последниов период предизвик ѝ се кратките рецензии за книгите кои ги прочитала.