Запознавање: Интервју со Софија Добревска
- Која е Софија Добревска кога не пишува?
Истата онаа и кога пишува.
Кога почна да пишуваш и дали почна со поезија?
Пишувам од основно. Првично почнав со проза, а потоа од седмо/осмо одделение и со поезија, кога за првпат ги прочитав песните на Конески, Шопов, Петре. Оттогаш пишувањето е дел од мене и еден мој свет што постојано и одново го градам.
- Зошто токму поезија? Сметаш ли дека е полесно да се пишува поезија наместо проза?
Не велам дека е полесно, но лично за мене е поубаво чувството да се напише стих. Повеќе уживам во процесот на пишување. Поезијата ми дава слобода во креативното изразување и во неа сум најсигурна и најсвоја.
- Многу автори се инспирани од вистински настани од живот. Дали има некои лични настани кои директно влијаеле врз твоето поетско творештво?
Секако. Секоја песна од збирката содржи мотиви од моето секојдневие, без разлика дали станува збор за случаен миг, реченица што ми останала во мисли, ситуација или емоција што сум ја почувствувала.
- Како авторка, што те инспирира и мотивира, особено кога имаш пишувачка блокада (и дали воопшто имаш таква блокада)?
Инспирацијата се наоѓа во нештата што ги сакаме и се дел од нас. Во мојот случај, тоа се чувствата и емоциите, музиката со која растам, градот во кој созревам, приказната што се крие зад друга приказна и луѓето со кои го споделувам животот. Желбата да дознаам во што сѐ можам да ја претворам обичната мисла и што сѐ можам да создадам играјќи си со редоследот на одбрани зборови е мотивот што ме води низ пишувањето. Инспирацијата не е секогаш присутна и, според мене, не треба да биде. Таа блокада или отсуство на инспирација, како и кај секоја уметност, е потребна во пишувачкиот процес. Во тој период гледам да не се преоптоварувам и да оставам вистинската мисла да дојде до мене.
- Дали читаш на Kindle или повеќе сакаш печатени книги?
Отсекогаш сум сакала олд скул работи, така што дефинитивно печатени книги. Сакам да собирам книги што веројатно нема да ги прочитам, да одам до книжарница за да си купам една книга и да се вратам дома со уште пет други, па потоа да им барам место на полиците од домашната библиотека.
- Кои се твоите омилени автори и книги? Која книга мислиш дека секој би требало да ја прочита?
Фаворити ми се, главно, македонските писатели. Многу ја сакам поезијата на Јосип Коцев, Ѓоко Здравески и Ива Дамјановски (од поновите генерации), но сепак би ги издвоила Петре М. Андреевски и Горан Стефановски како двајца омилени засекогаш. Омилени книги: ,,Сликата на Доријан Греј“ и ,,Дениција“. Книгата за необичната птица, ,,Галебот Џонатан Ливингстон“ од Ричард Бах, е книга што секому му ја препорачувам.
Што те промени како поетеса во однос на објавувањето на „Небо од стихови“?
Мислам дека најмногу ми влијаеше моментот што песните веќе немаат само едно значење, само онаа смисла по којашто ги имам напишано, туку добиваат друга димензија штом некој друг ќе ги прочита.
- Во стихозбирката, низ стиховите се забележува една носталгија по Скопје, во време кога нашите родители биле млади. Какво е чувството да се пишува за време за кое не си била сведок?
Да, низ циклусот песни посветени нему, се испреплетуваат копнежот и восхитот за едно минато Скопје што е присутно само во сеќавањата на тие што имале среќа да го видат во такво светло. За него дознав и открив многу работи преку приказните на моите родители, затоа таа носталгија произлегува од истата носталгија која се крие меѓу редови на нивните приказни, а тоа е младоста. Многу беше лесно да се визуелизира сликата за градот потпирајќи се на сопствената фантазија и звукот на Нина Спирова и Шпато во позадина.
- Какво е значењето на циклусот песни Прег(к)ратки?
Тоа се песни напишани во кратка форма и се однесуваат на стравот, љубовта, правдата, смртта, осаменоста, детето што никогаш нема да порасне, улогите што ги играме во животот. Тие се како еден мал потсетник што ни посочува дека треба да ги прифатиме сите нешта што ни се случуваат, како прегратка што ни вели дека сѐ се случува со причина. Меѓу нив има и неколку хаику и танка песни (јапонска поезија). Кај овие песни важна е формата што мора да се задржи, т.е. бројот на слогови (5-7-5 кај хаику и 5-7-5-7-7 кај танка). Ми се допаѓа таа економичност на зборови што не ѝ штети на песната, напротив, ја доловува смислата во само неколку стиха.
- Според тебе, полесно е да се генерира пократка или подолга песна? Која песна остава поголем впечаток кај читателите?
Подолгата е посложена бидејќи треба да биде пред сѐ, добро осмислена и напишана за да го задржи вниманието кај читателот, без да се употребуваат непотребни зборови и детали туку да се поентира точно и концизно. Сепак, мислам дека подолгите песни оставаат поголем впечаток.
- Дали ги читаш своите песни сега, откако ги објави во книга?
Да, со уште поголема радост од претходно.
- Што мислиш, колкаво влијание имаат читателските групи на врската автор-читател?
Многу е важно по издавање на книгата, авторот да може да привлече одредена група луѓе кои ќе бидат негова публика, поддршка, мотивација и поттик, луѓе кои, без разлика на жанрот и насловот на наредните негови дела, без сомнение ќе ги купат и читаат. За сето тоа да се оствари, авторот треба да биде постојано во тек и да ја користи секоја шанса за да се запознае одблизу со неговите читатели.
Кои теми или пораки се надеваше да ги пренесеш преку стихозбирката? Судејќи по досегашниот „фидбек“ од читателите, успеа ли во тоа?
Стихозбирката носи наслов „Небо од стихови“ поради повеќе причини: небото е сеприсутно и во него сите сме едно; во синилото се испреплетува тагата и осаменоста; има свои ѕвезди; може да биде ведро, тмурно, врнежливо или сончево, а секоја негова промена влијае на нашето расположение, состојба; затоа стиховното небо е прибежиште кога врне во душата, кога е облачно во мислите, и кога сјајот од сонцето свети во очите. Мислам дека успеав во тоа секој читател да открие свој свет меѓу стиховите и да го пронајде она чувство кое ќе ја допре неговата душа.
- Што можеме да очекуваме во иднина од тебе? Можеби проза или, пак, жанр кој досега го немаш пишувано?
Имам некои идеи на ум што мислам дека вредат да се запишат на хартија, така што можеби не во скоро време, но понатаму сигурно ќе може да очекувате нешто ново од мене.
