Андерс Рослунд: „Криминалистичката фикција ви овозможува да доживеете насилство без да страдате во исто време.“

 

 

*Интервјуто го прави Барбара Дорош

БД: Како мајка на две ќерки, морам да го кажам ова – „Слатко сонувај“ беше еден од најтешките романи во мојот живот. Го прочитав, го ставив на страна да се олади и повторно се вратив на него. Зошто решивте да ја напишете оваа книга?

АР: Целосно го разбирам тоа, и самиот сум татко на две момчиња. Вистина е дека сега се возрасни, но кога сѐ уште беа мали, често се грижев да не им се случи нешто лошо. Дотогаш имав стекнато многу знаење за педофилијата – и искрено ја мразев. Мислев дека можеби ќе биде малку полесно ако конечно напишам роман за тоа и ставам некои од моите вознемирувачки емоции на хартија. Користејќи ги сите алатки што ги нудат криминалистичките романи, решив да го фатам читателот за рака и да го запознам со дел од овој мрачен свет.

БД: Слушнавме дека сте потрошиле 15 години пишувајќи го овој роман. Дали е тоа точно?

АР: Секогаш работам на сличен начин – се трудам да не подлегнам на временскиот притисок и со мое темпо да ги соберам сите истражувања и документации потребни за следната книга. Во меѓувреме пишувам и друг роман чија истражувачка фаза е веќе завршена. Но тоа истражување никогаш не траеше петнаесет години. Во овој случај, „Слатко сонувај“ ми одзеде многу време.

БД: Зошто ви требаше толку време?

АР: Постојат две причини. Како прво, сè уште не бев подготвен за толку тешка тема, не бев доволно зрел како писател. Морав да се развивам како писател за криминал и за справување со различни теми. Второ, бев глупав. Се разбира, знаев дека мрежата и онлајн-комуникацијата ќе се развиваат, но тогаш немав идеја до кој степен и колку брзо. Во меѓувреме, тоа се случи брзо и денес сме таму каде што сме. И еден заклучок ми доаѓа на ум – дека сето тоа отиде предалеку. Многу подалеку отколку што замислувавме.

БД: Дали при собирањето на материјалот за книгата дојдовте во директен контакт со луѓе кои биле жртви на сексуално насилство или на кој било друг начин биле поврзани со педофилска мрежа?

АР: Долго, долго време го истражувам секој аспект од овој случај. Запознав жртви, запознав сторители, запознав професионалци кои се обидуваа да ги рехабилитираат сторителите, сретнав полицајци кои работат преку границите на меѓународно ниво обидувајќи се да ја спречат оваа практика. Како што веќе знаете, јас секогаш поминувам многу време во истражување факти кои ќе бидат важен дел од мојот роман.

Пред ова, никогаш не зазедов конкретна позиција во моите книги. Така беше и кога напишав дует со Берге Хелстром. Избегнав верувања од типот дека нешто е само бело или само црно. Отсекогаш имав на ум дека сторителите честопати беа жртви на злосторства – па сè беше прашање кога, како писател и читател, ќе ги сретнам во временската рамка. Но, овој пат не успеа. Ова злосторство е толку незамисливо. Чувствував дека овој пат треба да дозволам ликовите – детективот Еверт Гренс и Пит Хофман, кој му помага – да ги носат овие емоции за мене, нека биде тоа омраза, бес, страв и очај.

БД: На страниците на романот, покрај онеправданите херои, разбирливо ги вклучувате и нивните родители. Се чудам на возрасните кои ја споделуваат приватноста на своите деца на социјалните мрежи, несвесно откривајќи премногу детали за нив. А, сепак, никогаш не знаеме кој е од другата страна на мониторот. Фотографиите кои некогаш биле скриени во семејните албуми сега се споделуваат со светот. Дали сте размислувале за овој проблем?

АР: Не е мое да судам, иако јас никогаш не сум го направил тоа. Отсекогаш сум ги штител фотографиите на моите деца и се обидував да го правам тоа додека моите синови не беа доволно возрасни за да донесат свои одлуки за последиците. Сфаќам дека на родителите понекогаш им е тешко да се движат низ овој нов дигитален свет. Понекогаш е тешко да се најде рамнотежа помеѓу желбата да се покаже вашето дете и здравиот разум, и мислам дека секој дава сè од себе, а исто така учи од своите грешки. Полошо е кога четиригодишните деца, чии родители создаваат профили на Инстаграм за нив, треба да платат за нивната грешка… Па, тоа навистина е нешто што не ми се допаѓа…

БД: Дали забележавте дека сè повеќе и повеќе кривични дела се вршат на интернет? Од каде доаѓа тоа?

АР: Интернетот е неверојатен – ги подобри нашите животи на толку многу начини – и тоа е неспорно. Во исто време направивме чудовиште, сосема нова арена за сите овие дегенерици со заебан мозок. Секоја секунда, многу повеќе акти на насилство во форма на фотографии и видеа се дистрибуираат преку интернет отколку кога живеевме без него. На сите анонимни сторители на насилство низ светот секој ден им се даваат подобри и подобри дигитални алатки за да ги споделат своите ужаси.

БД: Да потсетиме дека во повеќето случаи просторот за овие злосторства е „дарк-вебот“. Дали се впуштивте таму додека го истражувавте романот?

АР: Оваа темна страна на интернетот ја познавам долго време. Кога пишував други криминални романи, постојано соработував со професионални хакери – под нивно водство барав уникатни знаења и идеи.

БД: Во книгата се запознаваме со заедница на луѓе кои професионално се обиделе да фатат криминалци кои работат во педофилски мрежи. Какви квалификации мора да има службеникот што истражува такви чувствителни работи?

АР: Во следењето на ваквите случаи и сторители, поминав време со некои од најпаметните и најамбициозните полицајци во Европа. Исклучително сум импресиониран од нивната интелигенција и мотивација. Многу често тие ги извршуваат овие активности како полициски операции преку границите, бидејќи тоа го бараат злосторствата извршени на интернет. Од друга страна, сум видел полицајци кои работат на вакви случаи кои немаат поим што прават, немаат знаење за сторителите и немаат сочувство за жртвите. Јас се одлучувам за првиот начин на работа.

БД: Ајде да зборуваме за детективот Еверт Гренс. Го наоѓаме во малку чудна состојба на збунетост… Тешко е добро да се опише со зборови, но можеби вие како креатор на ликот можете да ми објасните што се случило во неговиот личен живот.

АР: Мислам дека сум половина Гренс, а половина Хофман. Ја носам темната страна на Еверт Гренс во себе кога се чувствувам осамено дури и кога сум со луѓе кои ме сакаат. Во исто време, ја препознавам вознемиреноста на Хофман да не знае што е најдобро за него. А зборувајќи за Хофман, би можел да спомнам некои негови особини кои би сакал да ги имам  да бидам како него, паметен, згоден, моќен, брз, силен… Оваа прва половина од мене, Гренс, во извесна смисла го следи мојот пат, што доведе до инцидент што го доживеав. Ова беше во 2018 година. Денес веќе не планирам да скокам од мостови, сега сум вљубен во мојот живот кој ми изгледа поубав од кога било. Враќајќи се во Гренс, планирав тој постепено да станува сè попрогресивен, книга по книга. Во следната книга од серијалот (објавена во Шведска во 2021 година), Гренс конечно ќе го допре дното. И кога ќе стигнете таму, можете да се откажете или полека да почнете да се враќате – како некој друг, но на добар начин, бидејќи тоа е вашиот единствен начин.

БД: Како се справивте со емоциите што се појавија додека го правевте вашето истражување? Педофилијата е исклучително деликатна и тешка тема. Не можам да замислам дека по завршувањето на работата сте го исклучиле компјутерот и сте седнале на вечера како ништо да не се случило.

АР: Вистина е, книгата ме чинеше многу емоции, но претпоставувам дека тоа е разбирливо. Додека пишував, морав да влезам во овој суров свет, да се нурнам во мојата фикција, а излегувањето од него не беше толку лесно. Ми требаше време да се смирам. Ова злосторство е незамисливо.

БД: Крајот на романот буквално ми го скрши срцето. Тоа е моќен и неверојатен пресврт – моменти како овие се оние за кои читам книги. Дали од самиот почеток знаевте каква ќе биде судбината на ликовите или решението дојде до вас додека го пишувавте заплетот?

АР: Секогаш започнувам со создавање на крај на приказната што ја раскажувам. Благодарение на ова, имам јасна насока од првиот ред на текстот. Можам да бидам флексибилен, да скокам и да излегувам од одредени нишки, да си дадам простор за нови идеи – но секогаш знам каде оди мојата приказна. Се надевам дека и моите читатели го чувствуваат ова. Тоа е како, на пример, да станеме на свадбена свеченост и да започнеме говор – ако не знаеме што сакаме да кажеме и што сакаме да постигнеме со тоа, нема да привлечеме ничие внимание.

БД: Како писател, дали имате ментална листа за проверка на она што сакате да го содржат вашите романи?

АР: О, навистина не постои такво нешто како рецепт за успех. Се работи само за многу напорна работа. Навигација и преместување на запирки. Работам скоро секој ден, долги часови. Понекогаш кога се обидувам да се однесувам нормално со тоа што ќе се приклучам на остатокот од семејството во недела попладне, жена ми ќе ме погледне и ќе покаже кон студиото за пишување и ќе рече: „Те молам, Андерс, врати се и пишувај, нè полудуваш со сета твоја енергија и вознемиреност.“ Така, мислам дека оваа напорна работа има корист и за книгата и за мојот ум, со што ме одржува речиси здрав.

БД: Оставајќи ја настрана главната тема на романот за момент, што сакавте да им пренесете на читателите меѓу редови?

АР: Дека криминалистичките романи – барем таков е мојот впечаток – се фантастичен изум. Ни нудат сè од што се плашиме – смрт, темнина, насилство. Благодарение на жанрот, можеме да погледнеме во овој мрачен свет за момент, да почувствуваме низа екстремни емоции – страв, гнев – и потоа безбедно да се вратиме во сивата реалност. Доживуваме смрт, насилство и ужаси без да страдаме од нив.

 

Интервјуто е преземено и преведено од веб-страницата lubimyczytac.pl.

lubimyczytac.pl/anders-roslund-slodkich-snow-kryminal-pozwala-doswiadczac-przemocy-bez-jednoczesnego-cierpienia