Рецензија од прв читател: Елена за „Болка во џебот“ од Аста Оливија Норденхоф
Одговорот на прашањето: Што се случува со болките што немаме храброст да му ги признаеме на срцето? – можеме да го пронајдеме само во роман како овој, секако, ако се загледаме во длабочините што ги крие.
„Болка во џебот“ од данската писателка Аста Оливија Норденхоф е првиот роман од септологијата „Скандинавска ѕвезда“. Ова е роман за болките што немаме храброст да ги чуваме во срцето и затоа ги занемаруваме некаде во темнините на џебот.
Приказната на романот се темели врз вистински настан – пожарот на патничкиот траект „Scandinavian Star“, кој однел 159 животи и чија причина за несреќата е сè уште непозната. Трагедијата што навистина се случила се зема како подлога со цел да се изгради неизбришлива сторија за случувањето од 1990 година. Но, иако делото се темели на факција, тоа гравитира околу оската на фикцијата затоа што ликовите во романот се измислени, тие се плод на авторовата имагинација.
Романот се отвора со едно физичко патување што сака да нè воведе во едно подлабоко пловење на ликовите во/кон самите себе. Ова постојано ретроспективно одење и враќање напред-назад има една цел – да се пронајде ликот себеси.
„Болка во џебот“ е структуриран во десет раскажувачки дела, кои ни даваат информации за еден настан или една случка од животот на сопружниците Курт и Меги. Нарацијата отстапува од хронолошкиот, мирниот тек на раскажување и се предава на ретроспективно бранување напред-назад низ животните случувања на Курт и Меги.
Но кои се Курт и Меги и како пожарот на траектот „Scandinavian Star“ е испреплетен во нивните животи? Курт не е само сопственик на превозна фирма, тој не е само сопругот на Меги и таткото на Софи. Тој е човек што го изгубил патот до себепронаоѓањето и сега „како да се подели на две личности…“ Курт не знае каде припаѓа зашто не може да ја пронајде светлината во себеси и затоа неговите две Јас, она што го влече кон минатото, лошите спомени и траумите, и она другото што го повикува кон иднината, се секогаш во конфликт и не можат да се помират. Неговите трауми и страдања од животот пред оној на фармата го градат како личност. Тој постојано е преокупиран со работа, со што ја запоставува својата нарушена и ладна врска со Меги. Но Курт со бегањето и постојаната зафатеност не се обидува да се оддалечи од Меги, ами од самиот себе. Бегањето од другиот или од оној што ни значи е всушност бегање од себе, од некое внатрешно друго Јас, бегање од некои спомени или пак болки, токму тоа го прави и Курт.
За разлика од Курт, Меги своите болки сака да ги живее во осаменост, седејќи на каучот, размислувајќи… Нејзината опсесија со отворањето фиоки и шкафови е производ на нејзините тајни и трауми што ја следат како сенки од минатото. Тоа го прави затоа што сака минатото и траумите да ги прикрие, да ги затвори во темни фиоки, да ги закопа во заборав. Таа не му дозволува на Курт да навлезе во нејзиниот личен простор на самотија, таа „не е создадена за да живее со маж“. Интересно е што во романот деловите во кои се зборува за Курт – го опишуваат само него, неговиот живот и Меги, но видена од негова призма, додека оние делови за Меги ги опишуваат нејзината судбина и Курт виден од нејзиниот личен прозорец. Авторката дури и низ текстот не ги спојува во едно нивната приказна и нивните чувства зашто нив двајцата ги поврзува и ги раздвојува само едно, а тоа е – болката.
И покрај тоа што преку исчитувањето на романот ние, читателите, можеме да навлеземе во животниот пат и психолошките конфликти на ликовите, целосната поврзаност на Курт со траектот „Scandinavian Star“ е откриена само делумно. Јасно е само дека Курт сакајќи да го избере она Јас што ќе му ја осветли иднината, ќе вложи во купувањето на траектот и ќе стане негов сопственик.
И Курт и Меги живеат со лузни предизвикани од минатото, од животот што го живееле пред оној заедничкиот на фармата. Двајцата живеат со болка што ја кријат во џебот, не можејќи да си ја признаат првенствено себеси. Затоа, болка во џебот е она скриено страдање што Курт го чувствува поради неправедноста кон Меги и поради нејзината смрт. Болка во џебот е онаа скриена болка што не може да му се признае на срцето, а која Меги ја чувствува поради тоа што ќе ги напушти Курт и Софи. „Во автобусот не можеше да ги задржи солзите, километар по километар таа се оддалечуваше од човекот од кого одамна се имаше оддалечено, но дури сега, кога можеби смртта ја праша како ѝ бил животот, таа сфати дека целото време ѝ поминало во копнеење по Курт“…
Романот e приказна за луѓе што страдаат, за болките и пожарите што гореле и сè уште тлеат во нив и за трагедијата на траектот „Scandinavian Star“, која ќе ги пеплоса нивните животи во целост.
И, за крај, болките што немаме храброст да му ги признаеме на срцето веројатно и ние како Курт и Меги ги криеме во темнините на некој надворешен џеб. А болка во џебот се носи само ако немаме храброст да ја ослободиме и изустиме пред себе. Сите имаме понекоја болка во џебот, нели? Колку болки може да собере еден џеб пред да се скине и распара…?
Тоа ќе го откриете само ако дозволите огнот на овој роман да ви влезе во срцата.
Пишува: Елена Ѓорѓиовска
