Рецензија од прв читател: Слава за „Возот за Самарканд“ од Гузел Јахина
Првата средба со Гузел Јахина ми беше со романот „Зулејха ги отвора очите“, а потоа дојде романот „Децата на Волга“ и двата романи ме воодушевија, прво од нејзиниот талент на пишување, едноставно, разбирливо,со чиста мисла, со убави описи и психолошко доловување на карактерите на личностите. А ова е потврдено со добиените награди Балшаја книга (Големата книга), која по значење се рангира по Нобеловата награда и наградата Јасна Полјана. Овие две престижни награди ги добила за романот „Зулејха ги отвора очите“.
Кога се информирав од издавачката куќа „Антолог“ дека наскоро ќе излезе од печат новиот роман на Гузел Јахина „Возот за Самарканд“,со големо нетрпение го очекував овој роман.Искрено бев пријатно изненадена кога издавачката куќа ми ја даде таа чест да бидам првиот читател на романот „Возот за Самарканд“ пред да биде пуштен во продажба.
Го прочитав романот во еден здив, не можев да го оставам.Читајќи го, го доживував како игран филм седната во киносала со вперен поглед на фимското платно, гледајќи го патувањето на санитарниот воз во кој се превезувале петстотини гладни и изнемоштени, болни деца на возраст од две до дванаесет години, деца од Татарија, Чувашија, Мордовија, Германци од околината на Саратов, Калминија кои поминувал четири илјади врски (повеќе од четири илјади километри) од Казанската железница до Туркестан низ непреодни рамници, планински предели, непреодни пустини, кое патување било пропратено со големи премрежија.
Настаните кои се опишани во романот се историски кои се имаат случено пред сто години и самата авторка на крајот од романот има напишано што користела од архивите на Русија.
Не сакам да ја откривам содржината на романот тоа ќе им го оставам на читателите, кои нема да ги остави рамнодушни и длабоко ќе ги допре во нивните срца. Сакам да обрнам повеќе внимание на ликовите, Деев,тој е од помладите ветерани на граѓанската војна кој бил назначен за началник на железничката композиција која требало да ги пренесе децата од прифатилиштето во Казањ до Самарканд.
Деев го доживеав како херој со голема волја и верба во делото кое го прави, со голема емпатија кон децата. Неговата храброст се граничи до лудило и по цена на неговиот живот. Според зборовите на Бела: ,,Ти уште војуваш, не можеш да се смириш. Смири ја својата војна. Внатре во тебе седи војната.“ А во друга прилика Бела вели за Деев ,,искрен и срдечен човек“.
Гузел Јахина за Бела-комесарката за деца вели: ,,Нејзината голема љубов не беше ограничена на едно конкретно чедо, туку се ширеше на стотици и илјадници советски дечиња кои поради суровите времиња останале без покрив над главата и родителска грижа. Бела немаше свои деца… за неа понатаму вели: „А за најсилна своја психичка особина ја сметаше вештината во свртувањето на страниците-способноста за преминување од една животна фаза во друга, не чуствувајќи ни сомневање ни болка. Бела не ја забележа Револуцијата: таа година го напушти домот за девојчиња во манастирот Зачетјев во Москва, стана полнолетна… Нејзината енергична природа никако не ѝ одговараше мононијата на манастирскиот живот.“
„Љубовта е знаењето и волјата ретки се луѓето што владееат со едното и другото, затоа вистинска љубов кон децата им е достапна на неколкумина во таа група спаѓаше и Бела.“ Тоа се зборови на Деев за Бела.
Гузел Јахина го завршува романот со реченицата: „Сите нив, од истокот искачувајќи се на небото, ги гледаше младото црвено сонце.“
Благодарност кон издавачката куќа „Антолог“, а на љубителите на пишаниот збор од срце го препорачувам ова прекрасно дело.
Пишува: Слава Стаменова
