ШПАНСКО-МАРОКАНСКАТА ПИСАТЕЛКА НАЏАТ ЕЛ ХАЧМИ – ДОБИТНИЧКА НА НАГРАДАТА „BOOKSTAR“ 2023
Фестивалот „BookStar“ ја објави добитничката на наградата „BookStar“ за 2023 година, тоа е Наџат ел Хачми која со особено задоволство пристигнува во Скопје на отворањето на фестивалот, кога ќе ѝ биде врачена оваа значајна награда за книгата „Во понеделник ќе нè сакаат“, која како ѝ нејзините останати дела е феминистичка лектира како во Шпанија така и во остатокот на Европа. Романот се објави истовремено на каталонски и на шпански јазик во 2021 година и точно две години подоцна се појави и на македонски во превод на Лара Прокопиева. „Во понеделник ќе нè сакаат“ ја понесе наградата „Надал“ во 2021 година, најстарото признание за литература во Шпанија кое се доделува за најдобар необјавен роман на шпански јазик, а во октомври 2023 година оправдано ја добива и наградата „BookStar“ за најзначаен роман објавен во Македонија помеѓу две фестивалски изданија.
Наџат ел Хачми создала ракопис што без компромиси и без самоцензура говори за траумите, за личната идентитетска одисеја, за трагиката на невдоменост, откорнатост, транзитност и дезориентација. Ова чувство се поврзува со мигрантите, односно оние кои напуштиле една култура за да се вдомат во друга. Тоа вдомување најчесто означува само просторен поим, бидејќи мигрантите и понатаму ги практикуваат традициите на својата матична заедница, речиси како да не заминале. Но меѓу нив секогаш има луѓе што копнеат целосно да го напуштат своето потекло и прифаќаат свесно или не да станат обележани. Ако воопшто можат да се оттргнат од стегите на културата што ги влече назад, прашање е дали воопшто може да бидат прифатени надвор од стереотипите, надвор од очекувањата и предрасудите, во културата кон која тежнеат? Тоа е она што го прави овој роман толку значаен и толку близок и за нас тука кои растевме со геслото „Истокот нè отпиша, Западот не нè запишува“, се вели во образложението за награда „BookStar“.
„Во понеделник ќе не сакаат“ може да се нарече феминистички роман, може да се нарече роман за расветлување на позицијата на жените во конзервативните средини, роман за потрагата по слобода, роман за моќта на пишувањето, за (не)сфатеноста на инаквите, за потрагата по љубов, емпатија, прифаќање, припадност, но тоа е пред сè – роман-образец на нашето време. Со него, Ел Хачми го впишува своето име во историјата на шпанската, мароканската, но и во историјата на европската и светската литература како име за кое уште ќе слушаме. Тоа се должи пред сè на нејзиниот пристап преку кој се третираат правата на различните, отфрлените, понижените, премолчаните и невидливите жени. Тој пристап е автентичен, бидејќи е личен и бидејќи е искален во директен судир со воопштувачките светогледи што сакаат да гледаат на светот црно-бело. Нејзиниот вознемирувачки роман е кршење на таа парадигма и од него се разлеваат сите бои на спектарот.
Наџат Ел Хачми е мароканско-шпанска писателка која пишува на феминистички теми. Родена е во Надор (Мароко) во 1979 година. На осумгодишна возраст емигрирала со своето семејство во Каталонија. Студирала арапска литература на Универзитетот во Барселона. Почнала да пишува кога имала дванаесет години, на почетокот од забава, а подоцна и како начин за изразување на сопствените размисли, но и за фрлање поинаква светлина на сопствената реалност составена од (најмалку) две култури на кои припаѓа.
Од објавените книги се истакнуваат „Последниот патријарх“ (2008), дебитантски роман кој ги освоил – една од најпрестижните награди во Каталонија, Рамон Љуљ, и наградата Улис, како и романот „Ќерката на странецот“ (2015) кој ги има добиено наградите Сант Жоан за најдобар роман и Наградата на градот Барселона. Сите нејзини дела се преведени на голем број јазици. По прославениот феминистички есеј „Отсекогаш зборувале за нас“ (2019) го објавува романот „Во понеделник ќе нè сакаат“ (2021). Во нејзините наградувани дела опфатени се темите на идентитетот, миграцијата и значењето да се биде жена во гранични средина. Таа, исто така, работи како новинар и колумнист, меѓу другото, и во шпанските весници „Ел Паис“ и „Ел Периодико“.
Останати најавени гости
Со ова, Фестивалот ги објави сите десетмина учесници од главната програма на „BookStar“, кои сите до еден ќе присуствуваат лично во Скопје:
Миљенко Јерговиќ (1966) е босанскo-хрватски писател и новинар. Тој е еден од најзначајните фигури на регионалната јавна сцена. Неговите раскази и романи се преведени на триесетина јазици. Јеровиќ е добитник е на бројни книжевни награди, домашни и странски и е еден од најчитаните автори. На BookStar ќе бидат претставени неговите најнови романи – „Волга, Волга“ и „Ветроногот Бабукиќ и неговото време“.
Лидија Димковска (1971) е поетеса, романсиер, есеист и преведувач. Студирала компаративна книжевност на Универзитетот во Скопје и докторирала романска книжевност на Универзитетот во Букурешт. Од 2001 година живее во Љубљана каде работи како писател и преведувач од романски и словенечки на македонски јазик. Димковска е една од најнаградуваните авторки на нашите простори. Има напишано шест поетски збирки и три прозни дела од кои романот „Резервен живот“ доживеа најголема слава. Актуелна е со нејзиниот најнов роман „Единствен матичен број“.
Бранко Росиќ (1964) е српски писател и дипломиран машински инженер. Свирел во култниот панк бенд „Урбана герила“, а подоцна и во електро групата „Берлинер штрасе“. Правел интервјуа со значајни личности од југословенската и светската рокенрол и културна сцена меѓу кои Стивен Патрик Мориси (Д Смитс), Ник Мејсон (Пинк флојд), Јоко Оно, Ханиф Курејши, Ирвин Велш, Ју Несбе и Жан-Пол Готје. Британската кралица Елизабета II го одликувала со Медал на Британската империја.
Драго Гламузина (1967) е хрватски писател и уредник. Дипломирал компаративна книжевност и филозофија на Факултетот за хуманистички и општествени науки во Загреб. Од 2011 година уредник во издавачката куќа „ВБЗ“ од Загреб. Ја извршува и функцијата програмски директор на литературниот фестивал „Врисок“ во Риека. Пишува поезија и проза.
Луцие Фаулерова (1989) е чешка писателка, уредничка и сценаристка. Дипломирала чешки студии. Нејзиниот дебитантски роман „Собирачи на прашина“ веднаш по објавување побудил масовен интерес кај читателите и критичарите. Со истакнатата чешка концептуална уметница Катержина Шеда, Луси е коавторка на книгата „BRNOX — Водич низ Бронкс од Брно“ (2016) за која ја добила наградата за новинарство Магнезија Литера во 2016 година. Во 2021 година за романот „Девојката Смрт“ ја освојува Наградата за литература на Европската Унија.
Стефан Хертманс (1951) е меѓу најблескавите белгиски книжевни ѕвезди – автор, поет и есеист од фламанското говорно подрачје. Неговата биографија се чита како роман: од наставник до џез-музичар, од универзитеслка кариера до писател, од белгиски државен лауреат до огромна меѓународно позната личност. Во 2016, Хертманс ја добива престижната награда Е. ди Перон за историскиот роман „Вечно туѓа“.
Ања Мугерли (1984) е словенечка авторка, лекторка и уредничка. Дипломирала словенечки јазик и магистрирала на изведбени студии и креативно пишување. Во 2021 година збирката раскази „Пчелно семејство“ влегува во потесниот избор за наградата „Ново место“ и ја добива Наградата за литература на Европската Унија. Пишува и драми, од кои две добиле награди на меѓународен натпревар во Италија. Живее во Нова Горица, на границата меѓу Словенија и Италија.
Франсис Кирпс (1971) е луксембуршки автор, сатиричар и новинар. Во раните 2000-ти, Киприс стапува и на поетската слем сцена. Има учествувано на над петстотини слем и читачки сценски настапи. Основач и потпретседател на новото здружение на писатели од Луксембург A:LL Schreftsteller*innen. Во 2020 година ја добива наградата Servais и Наградата за литература на Европската Унија за книгата „Мутации“.
Софи Хана (1971) е бестселер авторка на „Сандеј тајмс“ и на „Њујорк тајмс“, објавена на педесет и еден јазик а нејзините книги се продадени во милиони примероци ширум светот. Aвторка е на новата серија романи-продолженија со Херкул Поаро, нарачани од семејството на Агата Кристи, кои досега се вкупно четири, а петтата излегува во октомври 2023. Нејзината поезија е вклучена во академските програми во Обединетото Кралство. Со нејзина помош е отпочната магистерска програма за пишување криминалистички романи на Универзитетот во Кембриџ, каде што е главен предавач и предметен раководител. Покрај тоа, основач е на програмата за обука на писатели DREAM AUTHOR (www.dreamauthorcoaching.com).
Во периодот од 2-4 октомври секој има можност да ги запознае авторите за време на BookStar 2023.
Фестивалот се одржува под слоганот „Please do disturb“ и е поддржан од Министерството за култура, книжевната мрежа Традуки, ЕУ со тебе (Eu with YOU), издавачката куќа „Антолог“, а одделни настани и од Чешкиот книжевен центар, Центарот за фламанска литература, Европската Унија, Културно–информативниот центар на Република Бугарија во Скопје и Амбасадите на Чешка и на Белгија. Фестивалската програма ќе се одвива на повеќе локации во Скопје. Медиумски покровител на настанот е Македонската радио телевизија. Визуелниот идентитет е авторство на Владимир Трајановски. Фестивалското видео го изработи Радмила Ванкоска.
Следете нè на:
@antolog_mk
@bookstar_festival
Youtube
https://www.youtube.com/channel/UCPMeZZYy8_NAAGJ4bUR3OeA
