10 нешта што Станислав Лем ги предвидел за иднината во која денес живееме

 

 

Електронски книги и таблети, паметни телефони, Гугл, па дури и филмот Матрикс биле зачнати уште во средината на дваесеттиот век од авторот на Соларис. Еве како Станислав Лем ја предвидел иднината во која ние денес живееме.

Оптони, лектони, триони и фантоматони… Можеби не ги знаете овие зборови, но повеќето од овие нешта ги користите во секојдневниот живот. Полскиот автор на научна фантастика претскажал многу од нив долго време пред тие да станат дел од нашиот секојдневен живот. Дури и бил инспирација за една цртана серија и за една од најпознатите видеоигри во светот.

 

Електронски книги и таблети

Станислав Лем веројатно бил првиот автор на научна фантастика што прецизно ги предвидел крајот на хартиените книги и појавата на електронските формати на книги. Ова го направил во својот роман Враќање од ѕвездите (1961), некои 40 години пред првите обиди за е-книги. Лем ги замислил е-книгите како мали мемориски кристали што можелo да се вметнат во уред што морничаво потсетува на современите таблети. Го нарекол оптон, иако повеќето од нас денес го нарекуваме киндл.

 

Аудиокниги

Во истата книга, Лем исто така ја претскажал популарноста на аудиокнигите, кои пак ги нарекол лектони.

Заедно со аудиокнигите и зачетокот на поткастите, Лем предвидува и продажни роботи, до кои сè уште не сме стигнале.

 

Интернетот

Во раните 1950-ти, Лем веќе ја имал визијата за можноста моќните компјутери да се поврзуваат за подобрување на нивниот компјутерски капацитет. Во своите Дијалози од 1957 година, за сосема реалистичен чекор во развојот го сметал постепеното појавување на информатички машини и банки на меморија, кои ќе доведат до воспоставување „државни, регионални, а подоцна и планетарни компјутерски мрежи“.

Лем, кој почина во 2006 година, доживеа да види како стануваат вистина многу од неговите предвидувања, меѓу кои и Интернетот. И тоа го изненадило. Неговата позната реакција на првата средба со новиот медиум била: „Додека не го употребив Интернетот, не знаев дека во светот има толку многу идиоти.“

 

Гугл

Приближно истото време, Лем предвидел иднина во која луѓето ќе имаат брз и универзален пристап до џиновска виртуелна база, која тој ја нарекол Трионска библиотека. Неговите триони се минијатурни кварцни кристали „чија структура на честички може трајно да се промени“. Трионите функционираат како модерните пен-драјвери, но се поврзани со радиобранови, формирајќи џиновска енциклопедија на знаење. Ова тој го опишал во својата книга Магелански облак (1955).

 

Паметни телефони

Во истата книга Лем опишува и нешто што изгледа како рана верзија на паметен телефон – малечок преносен ТВ-уред што дава брз пристап до базата од Трионската библиотека.

Описот на овој уред во Магелански облак шокантно потсетува на нашите денешни животи – дури и „алудира“ на тоа како многу авиокомпании денес овозможуваат безжичен интернет и при летањето. Важно е да напомнеме дека Лем ги зачнал овие идеи во време кога просечниот компјутер бил со големина на џиновска соба. За World Wide Web почнало да се размислува дури во доцните 1960-ти, а станал материјална реалност во 1980-тите.

 

3Д печатење

Магелански облак исто така доаѓа со интересна визија на иднината на производство на добра, која го навестува и 3Д печатењето. Интересно, зад овој процес во книгата на Лем има навистина голема логика.

Сепак, реалните 3Д печатачи сè уште не се достапни во толкава мера како во авторското дело на Лем.

 

Симс

А што велите за Лем како изумител на игра? Вил Рајт, креаторот на една од најуспешните игри на сите времиња, Симс, неколку пати има повторено дека Лем бил главната инспирација зад неа. Книгата што го инспирирала Рајт била Киберијада, збирка научнофантастични раскази за „најпрочуените конструктори“ Клапациј и Трурл.

Во еден од расказите Трурл наоѓа протеран диктатор на еден астероид и како подарок за него му дизајнира стаклена кутија со цел жив универзум во неа, симулирана цивилизација со која ќе владее. Ова кралство во кутија е она што го инспирирало Рајт да ја креира играта во која секој играч може сам да си креира свој свет со кој ќе „владее“.

 

Футурама

Секако дека Лем не ја предвидел Футурама, но бил клучната инспирација зад неа – една од најпознатите телевизиски цртани серии од раниот 21 век (која всушност се одвива во 31 век). Како што објаснува Дејвид Коен, креаторот на ова телевизиско шоу: „Мајка ми беше ненаситен читател на научна фантастика, па оттаму и мојата љубов кон овој жанр. И меѓу книгите во кои навистина уживав како дете беа токму книгите на Станислав Лем.“

 

Електронска прашина и дронови

Киберијада нуди и други иновативни, иако чудни идеи. Таква е паметната прашина – рој од мали дронови не поголеми од зрнца песок, кои оперираат како масивен компјутерски систем. Идејата зад оваа паметна електронска прашина се чини многу соодветна на најновите достигнувања во наноиндустријата.

 

 

Виртуелна реалност

Иако сите VR технологии и уреди звучат како нешто многу ново и современо, Лем убедливо пишувал за виртуелната реалност (неговиот термин е фантоматика) уште во 1964 година. Во едно свое дело тој опишува машина (која ја нарекува фантоматон) способна да создаде алтернативни реалности што не можат да се разликуваат од „оригиналната“ реалност.

Во својата анализа на фантоматиката, Лем е многу близу и до концептот на совршена симулација, кој ни е познат од филмовите како Матрикс, на пример.

 

Застрашувачка или не, нашата иднина сигурно нè остава во страхопочит – особено за генијалноста на предвидливите способности на Станислав Лем.

 

Извор: culture.pl