Рецензија од први читатели: Ивана и Милена за „Само Бог простува“ од Анде Јанков
Здраво, ние сме Ивана и Милена од книжевната група Книжевна терапија и, иако ретко се сложуваме со вкусот на книги, овој пат ни е огромно задоволство што токму ние две ја имавме честа да бидеме првите читатели за најновото дело на Анде Д. Јанков – „Само Бог простува“. Уште на почетокот да кажеме дека нема да бидеме пристрасни со оглед на тоа дека Анде ни е пријател и еден од нашите омилени автори, но едногласно ќе ви кажеме дека „Само Бог простува“ е must-read четиво. За чудо, едногласни сме и за уште една работа – иако сме на почетокот на годината, сметаме дека кога се работи за македонски автори и за трилери, ова дело неприкосновено ќе стои на врвот како трилер на годината во оваа категорија. Двете со нетрпение чекавме да видиме дали во овој дел инспекторот Виктор и Сандра конечно ќе се смират, а дали се смирија… ќе откриете сами.
Некако започнавме од средината. Ајде да фатиме од почеток. Приказната и овој пат го следи инспекторот Виктор Николов од одделот за крвни деликти при полициската станица „Пролет“, во неговото најново патешествие низ скопските улици, бркајќи сериски убиец познат како Одмаздникот. Ова е можеби единствен македонски трилер што следи сериски убиец и е фикција, со оглед на тоа дека сериските убијци во Македонија, за среќа, се бројат на една рака.
Во Градскиот трговски центар пронајдено е безживотно тело на постар господин кое е прободено со нож. Телото е оставено да искрвави до смрт. Нема никакви траги и докази, освен мало бело конче и порака на ѕидот. На почетокот навидум се работи за едноставна истрага и убиство поради лихварство, но со откривањето на второто убиство и истата мистериозна порака на ѕидот, работите стануваат покомплицирани.
Кога ќе споите двајца различни типови на читачи како Ивана и Милена, добивате еден интересен спој на читач што е нетрпелив и ги „голта“ страниците со желба што побрзо да ги открие мотивот, убиецот и да стигне до расплетот, и читач што пополека го „впива“ секој напишан збор и обрнува внимание на деталите. Но, без разлика на начинот на читање, стилот на Анде е неприкосновено беспрекорен и се ужива во секоја навезена реченица. Дејството има одлична динамика, ниту во еден момент немате чувство на „вртење во круг“ или „тапкање во место“ со истрагата или развојот на останатите ликови. А тука, во развојот на ликовите, Анде посветил големо влијание, како во протагонистите, така и во антагонистите. Освен што можете да ги замислите физички, можете да си ги претставите како целосно оформени ликови, заедно со нивните мисли, однесувањето, гестикулациите, говорот на телото. Ете толку сликовито се прикажани. Подеднакво сликовито се прикажани и Скопје, центарот на случувањата во овој роман, но и Охрид, местото каде што во еден момент истрагата ќе го одведе Виктор заедно со неговиот колега Атанас.
Она на што Ивана посебно ви сугерира дека е ставено внимание на пресвртите, убаво осмислената позадина на приказната, деталниот приказ на местата на злосторствата, дијалозите помеѓу ликовите. Приказната тече питко, имате чувство како некој да е седнат до вас и да ви раскажува. Паралелно со убиствата и истрагата се гради и приказната за останатите ликови. Навлегуваме и подлабоко во приватниот живот, како на Виктор, така и на дел од другите инспектори. Имаме претстава за Виктор и неговото семејство во едно релаксирано, домашно издание на заеднички вечери и играње покер, се нижат слики од авантурите на инспекторите Фросина и Атанас надвор од полициските канцеларии. И сето тоа, вешто вплетено во оној, крими-трилерскиот дел, сè додека сите приказни не се спојат и не направат одлична кулминација пред пресвртот и расплетот.
Нешто што Милена би го издвоила се интересните размислувања и ставови на Виктор но и неговиот пријател Благој, што, ако се читаат со посебно внимание, на крајот сосема се вклопуваат во мозаикот на приказната. Почнувајќи од размислувањето на Виктор во врска со родителството и првите херои на едно дете, потоа профилирањето кое го прави Благој на можниот убиец, понатаму дебатата дека слободата вклучува и одговорност, па сè до раскажувањето за тактиката „дилемата на затвореникот“. Сето тоа, на крај, кога ќе слегнат првичните воодушевувања и кога ќе се навратите и ќе подразмислите за сите тие дијалози, сфаќате дека секој дијалог бил дел од целосната сложувалка.
Низ приказната на Анде е прикажана и темната страна на здравството и судството, бирократските лавиринти, моќта на парите и подмитувањето. Колку е човек подготвен да жртвува за правдата? Дали одмаздата е начин правдата да биде задоволена? Колку е човек подготвен да излаже во името на заработката? Колку чинат замолчаните усти? Читајте го ова маестрално дело, и самите ќе откриете.
Анде, мајсторе, капа долу! Со секоја следна издадена книга си сѐ подобар! Едвај го чекаме следниот дел!
Пишуваат: Ивана Божиновска и Милена Белобрадиќ
