Рецензија од прв читател: Владо за „Оправдание на Островот“ од Евгениј Водолазкин
Најверојатно, единственото што ќе го оставиме на нашите создатели – Бог или Sвездениот универзум, како потврда, како завет, како вистинска смисла за нашето мачно и сè понепотребно постоење во измислените цивилизации, ќе биде она малку невидливо, незабележливо, скриено творештво – книгите, музиката…
Заробени сме во ова мало материјално тело, сè поуморно и обезвреднето низ бесмислата и безмилосноста на суровата егзистенција, отруено со сите отрови на материјалистичкиот „напредок“, заробено во безбројните лаги, изгубено, безнадежно скршено, доведено до последниот осакатен хоризонт, до огромниот крематориум, којшто сами си го изградивме за да му се поклонуваме, мислејќи дека е тоа берзанскиот храм на сјајот, а е само преповторуваниот вавилонски отпад. Уште малку ни преостана до нашето вистинско царство: царството на пепелта, правот, земјата, ништожноста.
Затоа, оние ретки творби, книги, творештвата, одамна се издигнаа над овој оловен свет; книгите што низ вековите биле спалувани, криени, игнорирани, уништувани, протерувани, веќе се таму од каде што и дојдоа – онаа светлина, далечна и сеопфатна, која некогаш одамна изгреваше и во нас. Таму се каде што отсекогаш си припаѓале, каде што е и музиката, која доаѓала до нас и низ нас како небесна молитва за нас, залудна небесна молитва.
Авторот Евгениј Водолазкин доаѓа и припаѓа на едно чудно, денес несфатливо милје, каде што некој крикнал или тивко ја прошепотил тајната –„Ракописите не горат“. Самиот наслов „Оправдание на Островот“, кој е многу подлабоко скриен од сите безуспешни Атлантиди, ни сугерира, уште на почетокот, еден специфичен наратив во кој е отстрането севкупното линеарно време, кое постоело само во контекст на цивилизациските суициди, а ораториумот на личностите е извлечен од „ал секо“ фрескоживописите, симнати од пустиножителските пештерни светилници во кои се чуваат сите sвезди.
Денес е вистинска храброст и пророчка смелост да се објавуваат вакви дела, како што е храброст, посветеност и несфатлива верба да се преведуваат на говор што е веќе отфрлен низ нашите градови и низ нашите прегласни шаренолики медиуми што секојдневно го намалуваат нашиот говорен оркестрариум, сведувајќи го до изразна непрепознатливост и до логореична едноцифреност. Да се преведува во безвремена интонација со архетипот и праговорот на светлосните знаци е „ерес“ во новоговорот на тривијалноста и баналноста.
Појавувањето на книжевно дело со ваква духовна реторика и превод изместен од вербалниот гравитациски клаустофобиум, денес, на овие простори, не е само чин на достоинство, верба и љубов, туку и своевиден акт на ослободување и на загледаност во оние вистински пространства што сме ги изгубиле од: суета, алчност, паднатост, површност, замолченост, немање одговор – кои сме и зошто сме.
„Оправдание на Островот“ од Евгениј Водолазкин, во превод на Оливера Павловиќ и во издание на „Антолог“ – Скопје, 2022, е еден „мал“ прилог кон обратната перспектива на нашите очајни и малобројни пораки, молитвении, внатрешно изговорувани поетики, испратени кон небесниот „сталкеровски“ Океан.
Пишува: Владо Ѓорески
