Недела на преведувачите: Интервју со Искра Бадева

19/11/2020

Недела на преведувачите: Интервју со Искра Бадева

Искра Бадева е родена во Скопје во 1980 година. Како вљубеник во културата и литературата на Северот ги има завршено студиите по скандинавистика на Софискиот универзитет во 2007 година. Живее и работи во Скопје. Досега има преведено повеќе од дваесет романи од норвешки и од шведски јазик. Ја има добиено наградата „Златно перо“ за 2011 година, која ја доделува Здружението на литературни преведувачи на Македонија.

Во рамките на проектот „United we read! / Читаме заедно!“ ја преведе книгата за деца „Голманката и морето“ од норвешката авторка Марија Пар.

Преведувате дела од нордиски автори. Кај нас нема многу зборувачи и познавачи на овие јазици. Тешко ли е да се пренесе скандинавската литература до македонската читателска публика? Со какви предизвици се соочувате при тоа?

Во основа, не е тешко да се пренесе самиот сензибилитет што преовладува кај северните автори. Кај нив сè е јасно и чисто кажано и објаснето, со едноставни, директни реченици. Најголемите предизвици со кои се соочувам се непостоењето на соодветни зборови во нашиот јазик со кои би именувала конкретни предмети, животни и растенија, како и топографски поими.

Имате ли проблем да ги доловите различните регионални варијации на секој јазик од кој преведувате? Како се справувате при такви ситуации?

Тоа не би го нарекла проблем, туку предизвик. Да, се случува да се сретнам со проблематичен израз, но не се откажувам додека не го решам. Во тоа многу ми помага сличноста меѓу јазиците и секогаш ги прегледувам сите можности што се нудат во секој од нив, сите поблиски и подалечни варијанти на она што го барам.

Што правите кога ќе се соочите со грешка во своите преводи или кога имате проблем да разберете некој термин или реченица? На кој начин ги решавате спорните прашања?

Секогаш максимално се трудам да не правам грешки при преводот, ако во нешто не сум сигурна, најмногу се потпирам на својата интуиција, која многу ретко ме прелажува. Немам навика да се консултирам со други преведувачи (членка сум на неколку групи за преведувачи од скандинавски јазици на „Фејсбук“), можеби тоа ми е грешка, а можеби така станувам и поснаодлива и побрза во решавањето на проблемот. Кога не разбирам некоја реченица, тогаш потенцијалното значење најчесто го барам во контекстот на она што го преведувам или низ други примери во други текстови.

Ја преведовте „Голманката и морето“ од Марија Пар од норвешки на македонски јазик. Бидејќи станува збор за книга за деца, колку беше тешко да се долови јазикот за да биде соодветен на онаа публика за која е наменет?

Секогаш кога преведувам книги за деца, се обидувам да се вратам на онаа возраст за која е наменета книгата, да размислувам на тој начин, па така и да употребувам соодветни зборови што би ги разбрало дете на тие години. Можно е во тоа да ми помага и фактот што сум мајка на две мали деца и веќе сум навикната да објаснувам и да разговарам на нивното ниво на разбирање на јазикот.

Нараторот во книгата е 12-годишниот Триле. Постојат ли разлики во зависност од тоа дали раскажувачот е возрасен или е дете? Треба ли многу труд за да се пренесе детскиот јазик?

Секако дека постојат разлики, но не премногу. Она што сум го забележала кај скандинавските автори е тоа дека децата дури и од мала возраст се учат на сериозни нешта од животот, не се штитат од непријатни случки во семејствата (како погреби, смрт на милениче на пример), туку се учат дека се тоа нормални нешта и така треба и да се прифатат. Затоа велам дека нема големи разлики. Возрасните не им го „зашеќеруваат“ секојдневјето, како што е случај тука кај нас. Во книгите децата се претставуваат како сосема зрели личности способни да се справат со предизвиците, па и изразувањето и јазикот им се соодветни на тоа. Од тој поглед не е тешко да се пренесе детскиот јазик. Повеќе ме загрижува како тоа што е кажано ќе биде прифатено од нашата публика.