Недела на преведувачи: Разгoвор со Владо Ефтимов
Владо Ефтимов е преведувач од француски и од српски јазик. Дипломирал во 1980 година на Филолошкиот факултет – Катедра за романска филологија на Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје. Од 2003 до 2014 година работел во редакцијата „Детска радост“, како новинар и уредник на повеќе списанија за деца и млади. Превел голем број новинарски текстови, дваесетина драми (за аматерскиот театар „Чекори“), стотина сликовници и книги за деца и млади, како и книги за возрасни. Се занимавал и со лексикографска дејност.
Во рамките на „Недела на преведувачи“ со Владо зборуваме за неговиот превод на делото „Големата фабрика на зборови“.
Кој е првиот збор кој ви доаѓа на ум на јазикот кој го преведувате? А кој ви е омилен?
Во гимназија, предметот „француски“ не ми беше меѓу омилените, сѐ до трета година. Тогаш добив стипендија за едномесечен престој во Франција, мое прво патување во таа земја, која одамна не сум ја посетил. Можеби затоа, често помислувам на „патување“ (voyage). Омилен ми е зборот Париз (Paris), бидејќи за тој град ме врзуваат многу пријатни и незаборавни спомени.
Кога јазикот со кој работите би бил дете, какво дете би било тоа? Како вие го замислувате и кој е вашиот однос со него?
Францускиот јазик никогаш не сум го замислувал како дете, и не знам што да Ви кажам. Понекогаш, тоа дете веројатно би било послушно и умно, понекогаш палаво и немирно, дете кое создава многу неочекувани и непредвидливи проблеми.
Како изгледа еден ваш ден кога активно работите на превод на некое дело?
Во голема мерка, тоа зависи од самото дело. Некои книги едноставно ме понесуваат и работам додека имам сила, или немам некоја неодложна обврска. Но, има и книги кои бараат дополнителен ангажман – пребарувања на интернет или во енциклопедии за да се најде вистинското значење на некој збор, или термин што не постои во македонскиот јазик.
Дали имате некој специфичен концепт на работа или секое дело е авантура само по себе?
Секое дело е авантура за себе. Сепак, пристапот кон преводот е сличен. Бидејќи книгите се добиваат, најчесто, во дигитална форма, делото го распределувам во поголем број фајлови – се има подобар преглед и полесно е за работа. Потоа, со помош на Гугл транслејт, некои делови ги преведувам на српски. Разбирливо, на овој начин добиениот превод е лош и неупотреблив. Но, ми се случува да направам точен превод што не ми се допаѓа, не ми звучи убаво. Знам дека постои и некој друг термин што ми е на врвот од јазикот, но на кој не можам в миг да се сетам. Бидејќи српскиот го знам подеднакво добро како македонскиот, дури и лош превод може да ми помогне да го најдам, на македонски, она што го барам. Како што преведувам, го бришам српскиот превод и останува само оригиналот и преводот на македонски. Следува второ читање, при што ја проверувам секоја реченица – точност на превод, употребеното време, род, број… Притоа, го бришам оригиналниот текст и останува само преводот на македонски.
Најчесто следува трето читање (на глас), при што вршам корекција на некои делови, ако не ми се допаѓа како звучат.
Литературниот превод претставува заемно вкоренување на два идентитети во една приказна. Можете ли да ни кажете повеќе за вашиот удел во тоа?
Овде честопати можат да се јават проблеми, особено кога се во прашања дела кои не се блиски до нашите традиции – термини што ги нема во нашиот јазик, настани и празнувања (особено верски) што не ни се блиски, имиња кои имаат опредеелено конотативно значење во оригиналниот текст… Некаде може да се интервенира и да се приближат до нашата читателска публика. Но, понекогаш е неопходна употреба на фусноти со дополнителни објаснувања.
Како изгледаше преведувањето на „Големата фабрика на зборови“?
Тоа беше интересно искуство. Поради концептот на делото, како и поради пораката што ја носи. Маѓу другото, дека јазикот е огромно богатство што треба се нагува, збогатува и надградува. Неопходно беше да се користи мал број одбрани зборови со определено значење. И да се укаже дека зборовите се многу моќни. И дека многу може да се каже со малку одбрани зборови.
Преводи на Владо Ефтимов во издание на „Антолог“:
„Големата фабрика за зборови“ од Ањес де Лестрад
„Совршената дадилка“ од Лејла Слимани
„Во градината на ѕверот“ од Лејла Слимани
„Во туѓа земја“ од Лејла Слимани
„Син нероден од жена“ од Франк Буис
„Вистинскиот живот“ од Аделин Дједоне
„Свежа вода за цвеќиња„ од Валери Перен
Недела на преведувачи е во рамки на проектот Создадено во Европа: Моќта на различноста/Made in Europe: The power of diversity, реализиран со поддршка на програмата Креативна Европа на Европската Унија.
