Недела на преведувачите: Интервју со Ели Пујовска

 

 

Ели Пујовска (1971) е професионална преведувачка. Преведува од хо­ландски и од фламански, како и од англиски јазик. Работела како про­ектен асистент и како менаџер на повеќе проекти. Има преведено по­веќе од 30 книги за повеќе издавачки куќи. Добитничка е на наградата „Златно перо“ за најдобар превод на годината.

Во рамките на проектот „United we read! / Читаме заедно!“ го преведе романот „Куќата на џамијата“ од Кадер Абдолах.

Преведувате од холандски јазик. Тоа е една културна средина што не е многу блиска до нашата. Колкава слобода си дозволувате при преводот за да го направите што поверодостоен?

Во зависност од жанрот, постојат одредени параметри по кои се гради преводот и со таа утврдена рамка се определува нивото на креативна слобода, која служи како алатка за сублимно откривање на авторските мисловни форми. Умешноста на преведувачот е во пресликување на изворниот текст во софистицирана милозвучност со која се соединуваат две различни култури, идиоми и нивната лексика. Со други зборови, одредената креативна слобода во книжевниот превод претставува основен сегмент за симбиозата меѓу авторот и читателот.

Која книга на која сте работеле досега Ви било најтешко да ја преведете?

Кога се работи нешто што се сака, не постојат категории како „лесно“ и „ тешко“, туку едноставно работата се дели на дејство што претставува предизвик и чин без професионален поттик. За среќа, во изминатите петнаесет години јас бев изложена на континуирана, прогресивна, професионална дразба преку преводи на класици, кои навистина претставуваа предизвик во кристализирање на моите професионални вештини како преведувач. Како такви би ги издвоила делата на авторите: Луис Коуперус, Ж. Б. Вервилет, Јозеф Корнелисен, Хуго Клаус и Макс Хавелар.

Иако „Куќата на џамијата“ оригинално е напишана на холандски јазик, авторот Кадер Абдолах има иранско потекло и во книгата е видливо влијанието на персиската култура, а присутни се и голем број термини од муслиманската традиција. Со кои предизвици се соочивте при преведувањето на оваа книга?

И покрај тоа што Кадер Абдолах е еден од современите виртуозни наратори што маѓепсуваат со својата мисловна дисциплина, за да се пренесе веродостојноста на содржината во која е претставена некоја религија, во овој случај муслиманската, неопходни се детално истражување и запознавање со темата што се обработува. Па затоа, уште еднаш сакам да му се заблагодарам на гостиварското муфтиство за сета помош при истражувањето на термините од муслиманската традиција пренесени во книгата „Куќата на џамијата“.

Дали е апсолутно неопходно за преведувачот да го прочита целиот наратив во оригиналниот јазик пред да почне да преведува, или Вие имате некаков сосема различен метод на работа?

Да, но не секогаш. Тоа зависи од жанрот, од стилот на писателот и од „тежината“ на делото. Моето истражување секогаш започнува од авторот, од нараторот на приказната, затоа што сметам дека една од клучните компоненти во преводот е да се пренесе духот, „гласот“, прагматиката и индивидуалниот печат на авторската наративна трансмисија, а притоа да се запази неутралноста или непристрасноста на преведувачот. Дури откако ќе добијам јасна слика за тоа кој и каков е авторот, продолжувам со истражување на изворниот текст, структурата и авторскиот печат во делото.

Кој е Вашиот став за положбата на книжевните преведувачи во нашата земја?

Ако се земе предвид дека е преводот подеднакво стар колку и пишаната литература, дека професионалните преведувачи играат важна улога во развојот на современиот македонски јазик и дека тие претставуваат неопходна врска во интеграција на различни култури, сметам дека положбата на книжевните преведувачи кај нас е апсолутно маргинализирана. Постојат сегменти во кои се забележува одреден прогрес во последните десет-петнаесет години благодарение на македонисти, преведувачи од Филолошкиот факултет и ЗПРМ, но свесни сме дека ни претстои уште многу работа за да се обезбеди квалитетен општествен и институционален статус на македонскиот книжевен преведувач.

 

Преводи од Ели Пујовска во издание на „Антолог“:

Куќата на џамијата – Кадер Абдолах

Глад – Џамал Уаријачи

Ова се имињата – Томи Виринга

Последици – Нина Вејерс

Холандска девица – Маренте де Мор

Aлцхајмеровиот случај – Жеф Герартс

Ритуали – Сеис Нотебом

Близначки – Теса де Ло

Бившиот тапанар – Херман Бриселманс

Човекот што не сакаше да биде погребан – Рашида Ламрабет

Творецот на ангелите – Стефан Брејс

 

НЕДЕЛА НА ПРЕВЕДУВАЧИТЕ е во склоп на проектот UNITED WE READ!, реализиран со поддршка на програмата Креативна Европа на Европската Унија.