Недела на преведувачите: Интервју со Владимир Јанковски

 

Владимир Јанковски е роден во 1977 година во Скопје. Завршил општа и компаративна книжевност на Филолошкиот факултет „Блаже Конески“ во Скопје. Работeл како уредник во неколку издавачки куќи. Во 2003 година ја објавил книгата Огледало за загатката, разговори со Влада Урошевиќ. Во соработка со фотографот Иван Блажев ги реализирал книгите: Скопје со широко отворени очи (фотоесеј, 2008) и Лицата на невидливиот град (2010). Има објавено и неколку романи: Вечно сегашно време (2010), Невидливи љубови (2015) и Скриени желби, немирни патувања (2020). Активно се занимава со книжевен превод. На македонски јазик превел книги од Јан Мекјуан, Маргарет Етвуд, Џон Фанте, Сузан Сонтаг, Чарлс Буковски, Дубравка Угрешиќ, Ведрана Рудан…

За нашата издавачка куќа ги има преведено книгите „Исцелување на светот“ од Слободан Шнајдер и „Историја на порнографијата“ и „Клуб на обожаватели“ од Горан Трибусон.

Дали соработувате со авторите што ги преведувате? Се консултирате ли со нив за решавање на некои спорни моменти во книгите? И колку е важна ваквата соработка автор – преведувач?

Секогаш кога тоа е можно, се обидувам да соработувам со авторите што ги преведувам. Соработката меѓу авторот и преведувачот често е клучна. Без разлика колку ви е јасен текстот, секогаш во него има одредени работи кои е добро да ги објасни и прецизира авторот.

Дали некогаш при преведувањето сте се соочиле со некакви етички дилеми и како сте се справиле со нив?

Единствената етичка дилема е прашањето колку твојот превод навистина му дава нов живот на оригиналниот текст во јазикот на кој преведуваш. Умберто Еко има кажано дека „преводот е уметност на неуспехот“. Да се намали колку што е можно повеќе таа маргина на неуспехот е целта на преведувачот и можност да се надмине етичката дилема на оддалечувањето од оригиналниот текст.

Дали може да гледаме на книжевниот превод како форма на патување, која овозможува културна размена и им дозволува на културните идентитети да излезат од границите? Колку еден добар или лош превод може да ги подобри, односно да ги влоши меѓукултурните односи?

За литературата, преводот е еден од клучните начини различните култури да се сретнат, да се случи дијалог, да излезат од сопствените граници, од своето често премногу здодевно и ограничувачко „јас“. Тоа особено важи за малите култури каква што е нашата. На пример, нашата книжевна средина со ограничен број читатели, често на авторите брзо им станува клаустофобична. Потребен им е поголем простор. Поголем простор за дијалог, за разбирање, за референтна точка на она што го прават. Секако, тоа важи и за преведените книги, преводите од странските јазици го нудат тоа отворање на просторот на читањето, патување во книжевни средини и, воопшто, во култури кои никогаш не би можеле да ги посетиме доколку не постојат тие преводи. Еден лош превод не може да ги влоши меѓукултурните односи, особено во денешното време на голема флуктуација на книжевни дела, но може многу да влијае врз рецепцијата на тој конкретен автор во конкретната земја.

Во време кога голем дел од политичкиот дискурс е нестабилен и вознемирувачки, што може литературата да стори за да го коментира, да го побие или да го подобри? Или литературата е некако „надвор“ од тековните настани?

Литературата секако дека може нешто да подобри. Да даде малку поинаква перспектива на нештата, да направи некоја отстапка од јавниот политички дискурс. Литературата е умешност на усложнување на нештата, а политичките дискурси многу често ги поедноставуваат работите. Затоа што многу често функционираат на ниво на конфликт, црно-бело поставување на работите. Мислам дека литературата не е „надвор“ од тековните настани и не треба да биде надвор од тековните настани. Само што, начинот на кој таа зборува за тековните настани не мора нужно да биде директен, експлицитен, во стилот на дневнополитичките дебати. Но, суштински, секоја добра литература е во тек со своето време и пишува за своето време.

Во едно неодамнешно интервју Горан Трибусон изјави дека македонскиот читател не би имал проблем да ги разбере неговите книги со оглед на заедничката југословенска историја што ја делиме со Хрватска. Сепак, имаше ли моменти во „Историја на порнографијата“ и во „Клуб на обожаватели“ што требаше некако да се одомаќинат за да бидат поприфатливи за македонската публика?

Таа заедничка југословенска историја е завршена пред 30 години и тоа можеби повеќе важи за повозрасните читатели, но јасно ми е што Трибусон сака да каже со тоа. Дека литературата е во корелација со поширокиот општествен контекст и за полесно разбирање на литература што реферира на културниот контекст е подобро доколку читателот е во тој културен код. Во „Историја на порнографијата“ и во „Клуб на обожаватели“ немаше некои делови што требаше некако да се одомаќинат… Но овие книги требаше да се одомаќинат во македонскиот јазик. Ако литературата е куќа на јазикот, овие две книги требаше да добијат куќа во македонскиот јазик. Се надевам дека го постигнав тоа затоа што е убаво кога ќе се помисли дека некоја добра книга се вселува во македонскиот јазик.

 

 

 

Преводи на Владимир Јанковски во издание на „Антолог“:

Клуб на обожаватели – Горан Трибусон

Историја на порнографијата – Горан Трибусон

Исцелување на светот – Слободан Шнајдер

 

НЕДЕЛА НА ПРЕВЕДУВАЧИТЕ е во склоп на проектот UNITED WE READ!, реализиран со поддршка на програмата Креативна Европа на Европската Унија.