Рецензија од прв читател: Ивана за „Историја на пчелите“ од Маја Лунде
Единствено обединувачко чувство: надеж
(кон романот ,,Историја на пчелите“ на Маја Лунде)
Извонредниот роман ,,Историја на пчелите“ е книжевен текст кој не само што е пример за ангажирана литература во нејзината најточна смисла, туку и текст кој културолошки ја истакнува моќта на пишаниот збор што зазема гласност и позиции околу она што се случува во светот. Станува збор за постмодерен роман, кој ѝ припаѓа на одредницата климатска проза што веднаш нè упатува на чувството дека овој тип текстови се значително поретки, но не и помалку важни. Ги следи приказните на Вилијам, билолог и трговец со семиња, кој живее во Англија во 1852; Џорџ, пчелар од САД во 2007 година; и Тао, работничка од Кина во 2098 година. Тој е моќен, загрижувачки и искрен во поглед на состојбите со пчелите како инсекти кои се толку важни за нашето опстојување, но за кои толку малку во суштина размислуваме и зборуваме.
Трите приказни на Вилијам, Џорџ и Тао се читаат една по друга, распостелени меѓу фикционалниот текст кој комбинира футуристичка дистопија и историска фикција за да го отвори прашањето за одржливоста на животот на пчелите и нашата зависност од нивното опрашување и таканаречениот Синдром на уништени пчелни колонии. Ефектно го отвора и разложува прашањето за зависноста на човекот и неговиот севкупен синџир на исхрана од овие инсекти и климатските промени кои, пак, директно влијаат врз нивниот живот, преку три различни животни приказни и односи кон нив. Вилијам е биолог кој е суштински посветен на изградбата на нов тип кошници за пчели, која би можела да се смета за револуционерен пронајдок. Џорџ, пак, е во костец со модерното пчеларство и обидите фасцинацијата од овој занает да ја пренесе на неговиот незаинтересиран син со кој имаат сложен семеен однос. Тао, пак, работничката на иднината, работи како опрашувач на овошните дрвја во замена за исчезнатите пчели и посуштински навлегува во прашањето за кризата на пчелите преку трагедијата која му се случува на нејзиниот син.
Светот на Вилијам е обременет од историјата и она што досега е направено за пчелните кошници и нивното обременување; тоа го врамува неговиот живот во напор како да направи изум кој дополнително ќе им помогне. Џорџ е затворен во неговите стравови измеѓу неповрзаноста со неговиот син кој има други интереси наместо пчеларството и позицијата како родител. Тао, пак, има клучна улога во колективното ослободување на пчелниот систем раководен и ограничен од Партијата, преку повикот да се ослободи контролираното плечарство и да се создадат нови диви површини за растенијата.
Обединувачката точка на сите нив е клучен сегмент во овој роман – односот кон пчелите не само што ги засега нивните индивидуални приказни, туку и односот кон колективот и иднината. Оттаму, сите тројца главни ликови во суштина се обидуваат да го пронајдат и односот со себе преку зачувувањето на нивната иднина, која директно е врзана со полињата и опрашувањата, со храната која ја има сè помалку, со биодиверзитетот кој е сè помал поради тоа што нема кој да придонесе за него.
Во оваа смисла и читањето на ,,Историја на пчелите“ е обид за пронаоѓање на нашата позиција како луѓе во однос на она што ѝ го правиме на природата, но и како ги третираме еколошките прашања кои се суштински важни за нас. Истовремено, таа е обид за пронаоѓање надеж дека може да биде подобро доколку ние дејствуваме поинаку во однос на животната средина. Топла препорака за овој роман кој ќе ги преиспита и нашите позиции и ставови, но и ќе нè натера да бидеме посвесни и погласни околу овие прашања, од кои зависи нашата човечност, нашите животи и иднината на светот.
Пишува: Ивана Јовановска
