Недела на преведувачи: Разговор со Искра Бадева
Искра Бадева е родена во Скопје во 1980 година. Како вљубеник во културата и во литературата на Северот ги има завршено студиите по скандинавистика на Софискиот универзитет во 2007 година. Живее и работи во Скопје. Досега има преведено повеќе од дваесет романи од норвешки и од шведски јазик. Ја има добиено наградата „Златно перо“ за 2011 година, која ја доделува Здружението на литературни преведувачи на Македонија.
Во рамките на „Недела на преведувачи“ со Искра зборуваме за нејзините преводи на делата „Смола“ и „Историја на пчелите“.
Кој е првиот збор кој ви доаѓа на ум на јазикот кој го преведувате? А кој ви е омилен?
Првиот збор кој ми паѓа на памет би бил et fjell или планина на норвешки, ett fjäll на шведски, а омилени ми се en kjæreste, љубен/а на норвешки и en älskling на шведски со истото значење. На дански би било en skat.
Кога јазикот со кој работите би бил дете, какво дете би било тоа? Како вие го замислувате и кој е вашиот однос со него?
Никогаш не сум помислила на ова :). Би го замислила како љубопитно, интелигентно, полно со прашања за околината околу себе, би растело со животни и би шетало во природа и би воделе бескрајни разговори за потеклото на нештата, од митологии и богови до развојот на растенијата и односот со сите живи суштества.
Како изгледа еден ваш ден кога активно работите на превод на некое дело?
Кога активно работам заборавам на целата околина и сѐ што се случува околу мене и сум апсолутно збунета кога ќе кренам глава од текстот :). Ако некој ми зборува, не ни разбирам што сака да ми каже затоа што сум целосно внесена во дејството на книгата и ми треба време за да се префрлам на јазикот на кој треба да одговорам. Инаку денот ми изгледа сосема нормално, со сите обврски околу деца и по дома. Моето време за работа е секогаш вечерта и или ноќта, многу често и до рано наутро.
Дали имате некој специфичен концепт на работа или секое дело е авантура само по себе?
Секогаш оставам да ме повлече текстот и не сакам да знам што ме очекува затоа што сакам да бидам изненадена и да имам предизвик пред себе. Едноставно почнувам и само продолжувам понатаму. Никогаш не го разгледувам однапред текстот и не правам концепти, планови и слично.
Литературниот превод претставува заемно вкоренување на два идентитети во една приказна. Можете ли да ни кажете повеќе за вашиот удел во тоа?
Со оглед на тоа што македонскиот и скандинавскиот менталитет и идентитет се прилично различни, понекогаш ми е сериозен предизвик автентично да пренесам некое дејство или мисла. Секогаш се трудам да сум максимално блиска до оригиналот за да не се загуби стилот на авторот и да се претвори во нешто сосема поинакво, додека истовремено се обидувам да ја пренесам суштината при преводот. Свесна сум дека понекогаш некои дејства му се чинат несфатливи и непоимливи на македонскиот читател, но сметам дека тоа е дел од збогатувањето и проширувањето на културните видици, па можеби и благо напуштање на традиционалните, патријархални балкански погледи на светот.
Како изгледаше преведувањето на „Смола“?
Ух, многу напорно. Не во лингвистички контекст, туку повеќе самата содржина која е доста тешка психолошки, па морав да правам паузи, да размислувам што се случило и зошто се случило, како е можно такво нешто да случи. Како што кажав и погоре, секогаш максимално се внесувам во текстот на кој работам.
Како изгледаше преведувањето на „Историја на пчелите“?
Историја на пчелите е доста комплексно дело, но многу интересно за работа. Всушност изгледа како да се вметнати три книги во една. Дејството опфаќа минато, сегашност и иднина и основа на целата приказна се пчелите и нашето преживување односно непреживување без нив.
Преводи од Искра Бадева во издание на „Антолог“:
„Историја на пчелите“ од Маја Лунде
„Голмаката и морето“ од Марија Пар
„Мачката со гладно меше“ од Магдалена Хаи
„Прости ми“ од Ида Хегази Хојер
„Книга на летото“ од Туве Јансон
„Божикен ораториум“ од Јоран Тунстром
„Ѕвездена порта“ од Ингвилд Х. Рисхој
„Книга за Бланш и Мари“ од Пер Улов Енквист
„Мажите не можеш да ги силуваш“ од Мерта Тиканен
„Бели црнци“ од Ингвар Амбјернсен
Недела на преведувачи е во рамки на проектот Создадено во Европа: Моќта на различноста/Made in Europe: The power of diversity, реализиран со поддршка на програмата Креативна Европа на Европската Унија.
