Недела на преведувачи: Разговор со Ели Пујовска
Ели Пујовска е професионална преведувачка. Преведува од холандски и од фламански, како и од англиски јазик. Работела како проектен асистент и како менаџер на повеќе проекти. Има преведено повеќе од 30 книги за повеќе издавачки куќи. Добитничка е на наградата „Златно перо“ за најдобар превод на годината.
Во рамките на „Недела на преведувачи“ со Ели зборуваме за нејзиниот превод на делото „Другарче“.
Кој е првиот збор кој ви доаѓа на ум на јазикот кој го преведувате? А кој ви е омилен?
Првиот збор на кој помислив е alstublieft – тоа е збор со повеќе значења, како што се: повели, благодарам и ве молам. Меѓу најомилените ми е зборот: lekker – кој често се користи кога се опишува нешто убаво, вкусно или пријатно.
Кога јазикот со кој работите би бил дете, какво дете би било тоа? Како вие го замислувате и кој е вашиот однос со него?
Тоа би било мошне интелигентно и разиграно дете со уникатни карактеристики. Дете кое понекогаш користи архаични изрази, издолжувајќи ги кратките самогласки во акцентирани отворени слогови. Тоа е моето „Другарче“ кое го познаваат повеќе од 23 милиони луѓе низ светот. Другарче со кое имам посебен однос на разбирање, почитување и комуникација.
Како изгледа еден ваш ден кога активно работите на превод на некое дело?
Кога започнувам со превод на некое дело, тогаш започнува и периодот во кој се губи поимот за време и простор, бидејќи целосно и свесно навлегувам во приказната, без разлика дали дејствието во неа се случува во минатото, сегашноста или иднината. И откако ќе се најдам во неа, таа ме маѓепсува со сите свои прекрасни описи, мисли и чувства на нараторот или самите ликови. Ме разигрува, ме растажува, ме плени и ме држи будна во решавање на лингвистичките проблеми кои се стремам да ги поткаам со умешност на начин на кој воопшто нема да се забележи дека се работи за превод.
Дали имате некој специфичен концепт на работа или секое дело е авантура само по себе?
И покрај тоа што имам свој специфичен концепт на истражување или подготовка пред да започнам со преводот сепак, се разбира, дека секое дело претставува авантура само за себе. Сите дела се уникатни и различни, секое дело во себе содржи своја сопствена авантура.
Литературниот превод претставува заемно вкоренување на два идентитети во една приказна. Можете ли да ни кажете повеќе за вашиот удел во тоа?
Неколкупати досега имам пишувано за мојот став и мојот однос кон процесот на преведување. Би можела да додадам и дека еден од клучните елементи на преводот е и задржувањето на самата атмосфера која е претставена од авторот и преку која читателот чувствува поголема поврзаност со самиот текст. Тоа доведува до подлабоко емотивно искуство и разбирање на содржината. Преведувачот кој умее да ја преслика вистинската атмосфера на приказната, може да создаде препознавање и резонанца со која се доаѓа до сржта на пораката во самата приказна. Улогата на авторот е клучна во овој процес. Намерата на писателот мора да биде јасна за преведувачот. А со почитување на неговата намера, преведувачот може да создаде точен и димензионален превод. Способноста за приспособување нови алатки и технички барања е од суштинско значење за одржување на продуктивноста и квалитетот на преводите.
Како изгледаше преведувањето на „Другарче“?
Приказната за Другарче е фасцинантна, мистериозна, реална, тажна и урнебесно смешна. Така што навистина уживав во превод на ова дело кое најмногу ме пленеше со својата трогателна рамнотежата помеѓу реалноста и фантазијата, како и фантастичниот изненадувачки крај на самата приказна. Оваа книга всушност може да го промени начинот на кој го гледаме светот! Овој уникатен аспект на приказната покренува секакви прашања за моќта на имагинацијата. Ни покажува како детскиот ум може да ја свитка и искриви реалноста во свет полн со чуда и секакви можности, полн со тролови, чудовишта и змејови.
Преводи на Ели Пујовска во издание на „Антолог“:
„Куќата на џамијата“ од Кадер Абдолах
„Творецот на ангелите“ од Стефан Брејс
„Човекот што не сакаше да биде погребан“ од Рашида Ламрабет
„Ова се имињата“ од Томи Виринга
„Алцхајмеровиот случај“ од Жеф Герартс
„Холандска девица“ од Маренте де Мор
„Бившиот тапанар“ од Херман Бриселманс
Недела на преведувачи е во рамки на проектот Создадено во Европа: Моќта на различноста/Made in Europe: The power of diversity, реализиран со поддршка на програмата Креативна Европа на Европската Унија.
