100 години од раѓањето на Блаже Конески – великанот на македонскиот јазик и култура.

 

На 19 декември, се одбележуваат точно 100 години од раѓањето на Блаже Конески, великанот на македонскиот јазик и култура. Секој обид да се направи макар и куса ретроспектива на неговите дела и заслуги за македонскиот јазик, литература и култура е невозможен.

 

Блаже Конески е еден од доајените на македонската книжевност и учествувал во кодифицирањето на современиот македонскиот литературен јазик. Неговото влијание врз македонскиот јазик и книжевност е огромно и тој со право се смета за еден од најважните ликови во создавањето на македонскиот јазик онаков каков што го знаеме денес.

 

Блаже Конески е роден на 19 декември 1921 година во Небрегово; основно училиште и нижа гимназија завршил во Прилеп (1934), а виша гимназија во Крагуевац (1939). Студиите во Белград ги почнал на отсекот за Словенска филологија, a славистичките студии ги продолжил во Софија, каде што и дипломирал (1944). По војната работел како лектор во Македонскиот народен театар во Скопје, а во 1946 година станал предавач на Филозофскиот факултет, во Скопје, каде што во 1957 година станал и редовен професор и предавал Историја на македонскиот јазик. Конески е основач на студиите по македонистика на скопскиот универзитет. А во периодот од 1958 до 1963 бил ректор на универзитетот. Во 1967 година станува член на Македонската академија на науките и уметностите (МАНУ) и е нејзин прв претседател (до 1975). Исто така бил член на Македонскиот ПЕН центар и еден од основачите на Друштвото на писателите на Македонија во 1947 година и негов прв претседател. Бил и дописен член на сите поранешни југословенски академии на науките и уметностите, како и почесен доктор на Универзитетот во Чикаго (1968) и на Универзитетот во Вроцлав, Полска.

 

Конески по ослободувањето активно се вклучува во стандардизирањето на македонскиот јазик и ја изработува Граматиката на современиот македонски јазик. Го составил и Правописот на македонскиот литературен јазик, а исто така бил уредник на тритомниот Речник на македонскиот јазик.

 

Работел како уредник на литературните списанија „Нов ден“ и „Македонски јазик“, а бил и редовен соработник на списанието „Современост“, каде што биле објавени негови песни и прилози, како „Ангелот на света Софија“, расказот „Крчмите“ (по кој била снимена првата македонска ТВ-драма) и други текстови.

 

Тој е и истакнат прозаист, есеист, публицист, литературен историчар, полиглот, препејувач од многу јазици на делата на низа поети (Његош, Прешерн, Хајне, Блок, Мицкевич, Неруда, Волкер, Мајаковски). Неговите дела се преведени на голем број јазици. И ден-денес неговото име се споменува доста често во научните и во културните кругови.

 

Освен со научна, Конески се занимава со творечка, препејувачка, есеистичка и критичка дејност. За својот книжевен опус добил високи награди и признанија, меѓу кои и наградата „Златен венец“ на Струшките вечери на поезијата во 1981 година. Издавачката куќа „Табернакул“ од Скопје во 2003 година ја издаде неговата „Собрана лирика“ во три томови. Застапен е во сите антологии на македонската поезија објавени во земјата и во странство, а посебни книги со избори од неговото поетско творештво се издадени на многу странски јазици.

 

Во негова чест, од 4 јуни 1997 година Филолошкиот факултет во Скопје го носи неговото име.

 

Починка – Блаже Конески

 

Есенва е мирна, просветлена сета.

Човек сака негде далеку да шета.

Убавино, ти ме заморуваш веќе.

 

Сè ќе минам кое со возбуда мами.

Има такви места каде што сме сами.

Убавино, ти ме заморуваш веќе.

 

Смирноста е мудра, страсноста е глупа.

Ќе седнам во паркот на некоја клупа.

Убавино, ти ме заморуваш веќе.

 

И долго ќе седам, со цигара во рака.

Вечерта што иде ќе ја чекам така.

Убавино, ти ме заморуваш веќе.

 

 

Себесоздавање – Блаже Конески

 

Така, со заемни ситни притворства,

за да се покажеме,

сигурни дека ќе минеме неоткриени,

го градиме ние ден за ден,

дури со години,

подобриот дел од себеси.

Потоа како лута зима

неочекувано вистината доаѓа

и останува

да виси во воздух

уште малку,

призрачна,

таа наша лична зграда.

Урнат е нашиот привид.

Доцна

да се измислуваме наново.