Нема производи.

Нема производи.

КАЛЕидоскоп од емоции за градот под Кале

  /  Рецензии   /  КАЛЕидоскоп од емоции за градот под Кале

КАЛЕидоскоп од емоции за градот под Кале

 

 

Кога ќе се спојат талентот и непосредноста, неоспорен е квалитетниот аутпут. Ова Жарко Кујунџиски во својот нов читателски предизвик го докажува без да се наметнува, едноставно неговото дело извира од желба и љубопитност кај читателот, со благородна искра каква што ѝ недостига на литературната сцена.

Во улога на просветителен букворезец, Кујунџиски доближува епохи на дијаметралност и антонимија: војна и описменување, историја и фалсификат, репресија и асимилација, нараторски проектирани во бравурозно излеаниот протагонист Лазар, од ковачниците на својата синтаксичка потенција.

Кога книгата би ја прочитале без да ја погледнете корицата, вашите претпоставки за светско книжевно остварување ќе создадат карамбол од восхит, гордост, изненадување, мечта, магија. Кога „Сфинга на гневот “ би добила книжевен извоз подалечен од литературната руралност на македонските граници, несомнено ќе предизвика неред и со своето појавување ќе ги симне историските трилери на Стив Бери, Џефри Арчер или Ден Браун од пиедесталот. И кога сме веќе на книжевните координати од конкретната географска ширина, без ласкање може да заклучиме дека „Сфинга на гневот“ има нешто што книгите на горенаведените немаат: носталгичната душа што се пои од народните корени.

По прочитот на Кујунџиевата последна романескна радост, имам апсолутна желба да ги прочитам и претходниците на „Сфингата“, „Spectator“ и „Америка“. Најпрво, морам да му честитам со длабок наклон, за ликовите, карактерно расцутени до последното ковче со паралелата на реалноста, дотолку што можев да го почувствувам и ишијасот на Лазар, кој, коинцидентно или не, се проектира и врз мојата снага. Евидентна е длабочина што романот му ја нуди на читателот, едно психосоматско поврзување, конјункција на селфот и апстиненцијата од сопственото секојдневје за мобилизација на мозочните претстави за експресна прошетка низ Скопје и Сплит. Штом умствено ќе пречекорите праг, нема враќање назад. Само сонот ќе ви послужи за ресетирање, па утредента повторно се приклучувате на напојувањето. Како што и уредот заживува по допирот со својата електрична поилка.

Трансверзалата помеѓу Скопје и Сплит, Диоклецијан и современиот некрунисан цезар, обичниот граѓанин, е умешно сплетена во нишки од епифанија, впрочем тука читателот се судира со епскиот импулс на книгата, истражувачкиот фактор на писателот, кој довел до дело што ќе остане во вечна противтежа со времето.

Сфингата на Кујунџиски одговара на едно поинакво прашање од тебанската, без да ги вклучи денот и ноќта или човечкиот циклус, како барани одговори: Колку е решена душата да трага по вистината, по слепилото на дихотомијата(црно-бело, да-не, точно-неточно) одродена од здраворазумноста? Романот е падеж за човечките нагони и инстинктивното предводство на неслучајната генетика, сепараторна паралела на она „што било“ и „што би било ако“.

Раширете ја картата, т.е. книгата и погледнете во Македонија каква што досега не сте ја запознале. Далеку од левитирање во политички местенки и пресметки, во еден историски изгрев на книжевна полносјајност, „Сфинга на гневот“ е книга што се чита претпазливо и етапно, етаблирано, се опсипува со љубов, зашто во ликот и делото на Лазар ги пресликуваме и Рацин и Жинзифов, и Миладинов и Конески, и Мисирков и Кујунџиски, возрасно катализирана верзија на себеси. Таа е еден оживеан средношколски реферат по македонски јазик, од кој ќе научите зборови и форми, морфолошки модификации, историски факти и заговори, обединети од тежата на книгата – книгата како митски зародиш, која во преносно значење е римската волчица за постанокот на Скопје и генерално Македонија. Лазар е центрипеталот на шеснаесетте зраци.

Ваквата берба од литературно узреаните македонски падини е перисопот за иднината на една нација, наобразбена и аподиктична. Не би ме изненадило доколку романот влезе и во лектирниот фонд зашто само ќе го зголеми стремежот на средношколецот, кој со помош на образовниот процес се бара себеси, да се пронајде, во муграта осамнета над зградата Папагалка или стапалата што ги гали сплитскиот сепиолит, морската пена.

Ако мене, родум од Битола, книгата ми предизвика спектар од гордост и восхит, сентиментално ме наполни, тогаш морам да ви честитам, скопјани, вие штотуку ја добивте вашата градска Библија. Затоа и одговорно тврдам дека секој писател, подобро кажано владетел на пишаниот збор, каков што беспоговорно е Кујунџиски, мора да направи обид да го илустрира градот од секоја перспектива во една тридимензионална книжевност. Кујунџиски ја овековечува својата љубов кон родното гнездо, акумулирајќи КАЛЕидоскоп од емоции за градот под Кале.

И како што Жарко напишал во книгата за Марко, тој е човек што треба да се чита на повеќе рамништа, а не само на книжевно.

Така доаѓам до една заблуда, до еден перипетски парадокс, кога не знам дали автобиографските мотиви во „Сфингата“ повеќе ги пронаоѓам во ликот на Марко, за кој претпоставувам дека е неслучаен изборот на лично поимување, или пак Лазар е тој што ги носи астролошките белези на Жарко. Или Кујунџиски ја поделил својата спектралност, на повеќе полиња, на Марковата писателска вештина и академската неприкосновеност на издавачот Лазар.

Најголемите дела се создаваат со скромноста и самопочитта, внимателно лепени како тула и малтер. Кога Лазар би го следел малиот расчекор со кој Кујунџиски маневрира во својата „Сфинга“, би станал владетел на целиот свет, универзумот предводен од волјата и моќта да се заузда епителниот, но витално непокорлив микроб, разумот, парамециумскиот облик на сопствениот перфиден живот.

 

Јована Матевска-Атанасова

Comments

  • Risto
    14/05/2021

    Kako da se poraci

    reply

Напиши коментар

ул. „Ѓорѓи Пулевски“ бр. 29 лок.1 +389 2 3201 007 poddrska@antolog.mk

Пријави се за Антолог билтен за новости.

Дознај кои се најнови книги, понуди, попусти и друго


    Потврдувам дека сум постар од 16 години.

    YouTube
    LinkedIn
    Share
    Instagram