Недела на преведувачи: Интервју со Виолета Јагев
Преведувате од шпански јазик. Да замислиме дека шпанскиот јазик е човек… каква е вашата релација со него? Како се запознавте, како се засакавте, постојат ли несогласувања?
В.Ј: Претпоставувам дека најточниот опис би бил сродни души. Мислам дека слободно можам да кажам дека и шпанскиот јазик ми е мајчин јазик. Родителите ме однесоа во Перу на петгодишна возраст, растев и се школував на шпански, а во Македонија се вратив како студент, на дваесет и еднагодишна возраст. Студиите ги почнав таму а ги завршив тука. Тоа значи дека ми бил најблизок пријател во детството и во младоста бидејќи сум мислела на шпански. Не се сеќавам точно како го научив но знам дека почнав да го учам играјќи со децата, дека тие ми биле првите учители, а кога се вратив тука постојано морав да преведувам сè во себе пред да се изразам на македонски. Со текот на времето и тоа се промени постепено без да бидам свесна како и кога. Не се промени само множењето, и ден денеска кога треба да помножам нешто инстинктивно множам на шпански и потоа го преведувам резултатот на македонски. Досега не успеав да откријам зошто. Понекогаш ми се случува да се замислам како да кажам нешто бидејќи за некоја конкретна ситуација прво ми паѓа на памет изразот на шпански, а и кога преведувам за некои работи ми се допаѓа повеќе нивниот начин на изразување, а за некои нашиот. Тогаш барам компромисно решение и тоа малку ме напнува додека не го најдам соодветниот израз или соодветната фраза но на крајот секогаш се согласуваме.
Кога би имале еден ден со авторката (во овој случај Марија Дуењас ), каде би ја однеле на кафе (чај, пиво) муабет, за што би разговарале?
В.Ј: Веројатно би ја однела во некое кафеанче во старата турска чаршија. Би ја прашала какви книги сака да чита. Како го создаде ликот на Сира. Колку ѝ значи Мароко бидејќи од книгата се чини дека ѝ е извор на инспирација. Како реши, по подолго време, да го пишува вториот дел на романот насловен „Сира“ особено по големиот успех што го постигна првиот роман.
Колку време ви беше потребно да ја преведете книгата „Конци на судбината“? Дали ви се случи некоја интересна или судбинска ситуација додека ја преведувавте книгата?
В.Ј: Книгата е голема и ми беа потребни околу шест месеци за да ја преведам и препрочитам. Тоа се случи во текот на пандемијата, кога социјалниот живот ни беше ограничен и живеевме со страв. Мислам дека секој од нас доживеа некој близок да се зарази со тогашната потешка форма на ковид и да се грижи за него. Јас не бев исклучок. Тоа беше стресен период, но преведувањето на приказната за Сира ми беше засолниште, бегство од реалноста, а Мароко и ликовите од книгата патување на кое запознав нови луѓе.
Кога преведувате, каква е атмосферата околу вас? Може ли да издвоите три работи без кои не може да преведувате?
В.Ј: Работам во мирна атмосфера. Тишина или тивка музика и никој околу мене. Пред да седнам да преведувам прво пијам кафе а додека работам често грицкам семки од сончоглед и тиква. Почнувам кога знам дека ќе можам да работам барем два-три часа непрекинато иако има исклучоци, се разбира. И главно работам попладне.
На што ве потсеќа книгата „Конци на судбината“, секогаш кога ќе ја погледнете?
В.Ј: На желбата да отидам во Мароко, да ги посетам Тангер и Тетуан, особено Тетуан. Додека преведував ги замислував местата што се споменуваат во книгата и во неколку пригоди пребарував на интернет за да ги видам барем на екран.
Дали имате омилен лик од сите книги што досега сте ги превеле?
В.Ј: Тешко прашање. Кога ќе размислам подобро јас всушност не сум се врзувала за конкретен лик од некоја книга, ни од тие што сум ги превела, ни од тие што сум ги прочитала, а се многу на број. За мене се поважни приказната, заплетот, начинот на раскажување, јасната мисла, мудрите зборови. Во детството сум имала омилени ликови од цртаните филмови или од стриповите но кога влегов во светот на книгите како читател ми станаа омилени одредени автори и одредени жанрови. Научна фантастика, крим-романи и романи со историска заднина. Веројатно поради тоа ми претставуваше вистинско задоволство преведувањето на „Конците на судбината“ од Марија Дуењас, „Долга реса крај морето“ од Изабел Ањенде, „Невидлив“ од Елој Морено или Бастанската трилогија на Долорес Редондо и топло ги препорачувам.
Кога би требало да дадете дефиниција за зборот превод, како би ја опишале?
В.Ј: Со една излитена фраза, „мост помеѓу народите и културите“. Преведувањето не претставува само обично преточување на зборовите од еден јазик во друг, туку и поврзување на различни народи и култури. Со преводот се надминуваат јазичните бариери што ги одделуваат и тоа придонесува за нивното запознавање и подобро разбирање, отвора нови хоризонти. А за значењето на преводот најинтересната дефиниција што сум ја сретнала е фразата на Сервантес: „Преведувањето е другата страна на моливот.“
Преводи од Виолета Јагев во издание на „Антолог“:
Ракопис за вториот настанок од Мануел де Педроло
Конци на судбината од Марија Дуењас
На плоштадoт Дијамант од Мерсе Родереда
Долга реса крај морето од Изабел Аљенде
Пасија по Г. Х. од Кларис Лиспектор
Невидливиот чувар од Долорес Редондо
Седум куќи во Франција од Бернардо Ачага
Габриела, каранфилче и цимет од Жорже Амадо
Северната страна на срцето од Долорес Редондо
Брада натопена со крв од Даниел Галера
Заветот на коските од Долорес Редондо
Што да сторам кога сè гори? од Антонио Лобо Антунес
Само еден труп повеќе од Рамиро Пиниља
Дар за бурата од Долорес Редондо
НЕДЕЛА НА ПРЕВЕДУВАЧИТЕ е во склоп на проектот EUROPE IS BRAVE NEW WOR(L)DS, реализиран со поддршка на програмата Креативна Европа на Европската Унија.
