Недела на преведувачите: Интервју со Мери Кицовска
Мери Кицовска (Скопје, 1977) е преведувач и толкувач по англиски и исландски јазик. Во периодот од 2001 до 2009 година, живее и работи во Рејкјавик, Исланд, каде што, покрај другото, го изучува и го усовршува исландскиот јазик. Од англиски на македонски и обратно има преведено голем број текстови и дела. Од исландски на македонски досега превела неколку книги.
Во рамките на проектот „United we read! / Читаме заедно“ го преведе романот „Двојно стакло“ од исландската авторка Халдора Тородсен.
Вие сте меѓу ретките преведувачи од исландски на македонски јазик. Преведувате од јазик што нема некоја голема традиција на македонска почва и чија култура е сосема различна од нашата. Кој е најголемиот предизвик со кој се соочувате при преведувачката работа?
Да, токму така. Всушност, во Македонија јас сум единствениот преведувач на исландска литература од исландски на македонски јазик. Две различни култури, и по традиција и по историја, а и по стил на живеење. Мојата приказна како преведувач од исландски ја започнав токму со вас – „Антолог“ – со Жарко и Валентина Кујунџиски, кои ме воодушевија со својата идеја, елан и амбиција за реализација на оваа сага. 🙂 За мене лично, ова беше предизвик. Никој од нас не знаеше како македонската читателска публика ќе ја „прими“ исландската култура. Но, за наша среќа, бевме воодушевени од интересот. Започнавме со „101 Рејкјавик“ и стигнавме до преводот на книгата „Двојно стакло“ од Халдора Тородсен, а во меѓувреме се нижат и нови преводи. Тоа ми е всушност и најголемиот предизвик, да ги приближам што е можно подобро и поавтентично овие две култури. Сепак, нашите преводи се читаат и од македонски читатели што живеат на Исланд, а и пошироко. Скоро добив комплименти од колеги што живеат и работат со преводи на исландска литература на својот мајчин јазик, а го познаваат и македонскиот, дека се восхитени од моите преводи и дека ги користат како насока и поддршка за она што тие самите го работат.
Ви претставува ли проблем тоа што нема многу Ваши колеги преведувачи од овој јазик со кои би можеле да се консултирате за некои спорни прашања?
Како што веќе споменав, имам колеги што веќе долги години работат на преводи на исландска литература, токму од исландски јазик, исто како мене. Некои од нив се во соседна Србија, Хрватска, Словенија. Си разменуваме искуства, се консултираме за одредени термини и си даваме поддршка. Најубавиот момент ми е кога ќе си се испофалиме дека книгата ни излегла од печат, се направила одлична промоција, сме потпишале нов договор за нов наслов, а уште поубав момент е кога ќе видиме дека одредено издание е комплетно продадено. Значи, сепак, имаме одлична читателска публика, за што сум бескрајно среќна и благодарна.
Исландскиот е специфичен јазик, Ви се случило ли некогаш да имате проблем да преведете некој збор или некоја реченица и како постапувате во такви ситуации?
Интересно прашање. 🙂 Да, секако дека ми се случило да имам проблем да преведам збор или реченица. Понекогаш истото ми се случува кога преведувам и од англиски јазик. Во вакви ситуации го пишувам она што мислам дека е најсоодветно во тој момент, а потоа, кога го препрочитувам текстот, „си ги ловам грешките“. Генерално знам да не спијам додека не го најдам соодветниот превод, што знае да биде многу исцрпувачки, па обично по добро преспивање и бистар ум одговорот си доаѓа сам.
Каков е Вашиот процес на работа? Дали прво ја читате книгата и истражувате за неа и за нејзиниот автор или веднаш „се фрлате“ на работа, па потоа го коригирате и го средувате текстот?
Кога преведувам литература, секогаш прво ја читам книгата. Потребно ми е да се соживеам со стилот на изразување и со темата на содржината. Потоа го истражувам авторот, што сè има напишано, дали и каде сè има добиено награди, и книгата и авторот. Читам синопсиси, критики и коментари од публика, критичари, списанија. Самиот процес на работа си бара комплетно истражување. Пред да седнам сериозно да работам на преводот, повторно ја препрочитувам книгата, вадам соодветен речник на познати и непознати зборови, жаргони доколку ги има, терминологии, односно си правам концепт. Бара време, континуитет, но сето ова вреди. Особено затоа што знам дека веќе одамна имаме публика што има љубов да чита исландска литература на македонски јазик.
Какво беше Вашето искуство со преводот на книгата „Двојно стакло“ од Халдора Тородсен?
Генерално насловите што ги преведувам се пообемни по бројот на страници. „Двојно стакло“ е мошне мала книга, само осумдесетина страници, но богата со лично животно искуство со лесноразбирливи мисли и емоции. Напишана е во облик на дневник, во трето лице еднина. Низ страниците бев сведок на еволуцијата на начинот на кој главниот лик се чувствува и како гледа кон светот, поминувајќи низ различни фази на своето постоење и личните искуства, забележувајќи како сенилната компонента во неа се зголемува. Истовремено уживав да ја следам нејзината луцидна и дискретна нишка, а восхитувајќи ѝ се на нејзината внатрешна слобода. При моето прво читање на исландски, знаев дека ќе има и второ, и трето, и четврто. За мене лично „Двојно стакло“ е прекрасна книга со концизен стил што прилега на благосостојбата на главниот лик и како таа, како што старее, се справува со променливите околности. Книга што дефинитивно се препрочитува!
Преводи на Мери Кицовска во издание на „Антолог“:
Двојно стакло – Халдора Тородсен
Сага за Јон – Офејгур Сигурдсон
Стаклената градина – Ојдур Ава Олафсдотир
Земја на љубовта – Одни Еир
101 Рејкјавик – Халгримур Хелгасон
НЕДЕЛА НА ПРЕВЕДУВАЧИТЕ е во склоп на проектот UNITED WE READ!, реализиран со поддршка на програмата Креативна Европа на Европската Унија.