Недела на преведувачи: Разговор со Ксенија Чочкова
Ксенија Чочкова дипломирала на Катедрата за германски јазик и книжевност на Филолошкиот факултет „Блаже Конески“ во Скопје.Со литературен превод се занимава од 2004 година и досега има објавено повеќе од 30 преводи на автори од германското говорно подрачје. Во нејзин превод се објавени автори како Зигфрид Ленц, Бернхард Шлинк, Јулија Франк, Елфриде Јелинек, Бертолт Брехт, Кристоф Хајн, Штефан Цвајг, Елијас Канети, Роберт Валзер, Роберт Музил и други. За своите преводи е наградена со повеќе стипендии како „Средба на преведувачи“, организирана од Литературниот колоквиум Берлин, „Преведувачка резиденција“ на Гете-институтот и Фондацијата „Алфред Тепфер“ во Гут Зиген.
Денес живее и работи како книжевен преведувач и менаџер во културата во Баден-Баден, Германија. Досега работела на повеќе изложби, конференции, различни проекти од областа на културата.
Во рамките на „Недела на преведувачи“ со Ксенија зборуваме за нејзиниот превод на делото „Мутации“.
Кој е првиот збор кој ви доаѓа на ум на јазикот кој го преведувате? А кој ви е омилен?
„Übersetzen“ – преведувањето или пренесувањето од еден на друг брег. Имам многу омилени зборови, еден од нив е „Schmetterling“, германскиот збор за пеперутка. Глаголот „schmettern“ може да значи замавнува, треска, трешти, ако пред него стои префиксот „zer“ означува разбива, здроби, уништи. Инсектот го поврзуваме со нешто нежно, повредливо, а на германски носи со себе толку многу значења.
Кога јазикот со кој работите би бил дете, какво дете би било тоа? Како вие го замислувате и кој е вашиот однос со него?
Како многу воспитано дете кое се придржува до правилата, меѓутоа и дете што сака да сонува и фантазира. Па така и јас учам од ова дете да ги почитувам правилата и истовремено да бидам повторно дете што ќе сонува.
Како изгледа еден ваш ден кога активно работите на превод на некое дело?
За жал во последно време сѐ поретки се деновите кога можам целосно да се посветам само на преведувањето. Многу често имам чувство дека крадам време од денот за да можам да преведувам. Но, она што можам да го споделам од изминативе години како искуство е дека за разлика од порано, сега си давам време за да преведам одреден расказ или поглавје од роман. Порано преведував фанатично до крајот, па потоа работев на преведеното. Денес преведувам неколку страници и потоа ги исчитувам детално пред да продолжам со преведувањето.
Дали имате некој специфичен концепт на работа или секое дело е авантура само по себе?
Секое дело е авантура. Можеби искуството што го споменав погоре е она што го задржувам при преведувањето на секоја книга. Исто така, откако ќе завршам со одреден превод, оставам да измине малку време пред да почнам повторно да ги читам преведените страници, обидувајќи се притоа да гледам на книгата не како на книга што јас сум ја превела, туку колку што е можно пообјективно, за да ги најдам јазичните стапици и да ги уловам грешките.
Литературниот превод претставува заемно вкоренување на два идентитети во една приказна. Можете ли да ни кажете повеќе за вашиот удел во тоа?
Бидејќи веќе подолг период живеам во Германија, прашањето на двата идентитети е прашање што многу често си го поставувам. Ако порано ми беше потребен германскиот јазик за да разберам и да ми се отвори еден нов свет со сета своја историја и култура, денес ми е потребен македонскиот повеќе од кога било за да го негувам и зачувам мојот првичен идентитет. Ова е личниот одговор на прашањето. Мојот удел во заемното вкоренување сакам да се надевам дека го правам преку преводите. Многумина од издавачите се отворени за предлози за книги, па верувам дека преку мојот и нивниот избор успеваме да доближиме еден нов свет до читателките и читателите.
Како изгледаше преведувањето на „Мутации“?
Како да стојам пред убава слика со многу детали. Ако по читањето на секој одделен расказ сум мислела дека сум ги открила сите метафори, сите луцидни досетки, додека преведував авторот секогаш успеваше да ми извлече нова насмевка и да ми побуди радост дека сум открила нешто ново, и многу често да ме замисли како да пренесам одредено чувство со мои зборови.
Преводи од Ксенија Чочкова во издание на „Антолог“:
„Дневници ((1910 – 1923)“ од Франц Кафка
„Собрани раскази“ од Франц Кафка
Недела на преведувачи е во рамки на проектот Создадено во Европа: Моќта на различноста/Made in Europe: The power of diversity, реализиран со поддршка на програмата Креативна Европа на Европската Унија.
